تیمەكانی ئاگركوژێنەوە لە زۆرێك لە وڵاتانی جیهان ڕوبەڕووی شەپۆلێكی گەورەی سووتانی دارستانەكان دەبنەوە، كە لە كیشوەرەكانی ئەمریكا و ئەوروپا و ئەفریقا و ئاسیا لە وادەیەكی نزیك لەیەكدا سەریانهەڵداوە، ژمارەی سووتانەكان لەمساڵدا بەراورد بە ساڵانی پێشوو بەشێوەی بەرچاو زیادیانكردووە.
لە توركیا، تیمەكانی ئاگركوژێنەوە لە ئاسمان و زەوییەوە هەوڵەكانیان چڕكردوونەتەوە بۆ كوژاندنەوەی چوار ئاگر لە دارستانەكانی ناوچەی مۆغلا لە باشووری ڕۆژهەڵاتی وڵاتەكە.
بەپێی میدیاكان شەش فڕۆكە و 26 هەلیكۆپتەر و ژمارەیەك ئۆتۆمبێلی ئاگركوژێنەوە، سەرەڕای ئامێر و كەلوپەلی دیكە لە هەوڵی كوژاندنەوەكەدا بەكاردەهێنرێن.
لەو هەوڵەدا فڕۆكە و هەلیكۆپتەری وڵاتانی (ئازربایجان، ڕوسیا، ئێران و ئیسپانیا) بەشدارن.
بەكر باكدمیرلی، وەزیری كشتوكاڵ و دارستانی توركیا ڕایگەیاند، تیمەكان سەركەوتووبوون لە كۆنتڕۆڵكردنی 209 ئاگر كە لە 47 ناوچە لە 28ی تەمموزی ڕابردووەوە سەریانهەڵداوە.
ئەسینا لە مەترسیدایە
لە یۆنان، بڵێسەی ئاگر شارۆچكەیەكی لە نزیك ئەسینا لەناوبرد، ئاگرەكەش ماوەی پێنج ڕۆژی تەواوە دارستانەكانی یۆنانی گرتووەتەوە و ناچارانە كەشتییەك بۆ ڕزگاركردنی سەدان كەس لە دوورگەی ئیڤیا-ی ڕۆژهەڵاتی ئەسینای پایتەخت بەكارهێنرا.
كیریاكۆس میتسۆتاكیس، سەرۆك وەزیرانی یۆنان دوای ئەوەی دوێنێ سەنتەری سەرەكی ڕوبەڕوبوونەوەی ئاگری لە ئەسینا بەسەركردەوە، ڕووداوەكانی بە “هاوینێكی تۆقێنەر” ناوبرد و وتی، كاری لەپێشینەی حكومەت لە ئێستادا “پارێزگاریكردنە لە گیانی هاونیشتمانییان لە یەكەم و كۆتاییدا”.
ئاگر لە چەندین ناوچەی یۆنان كەوتووەتەوە لەكاتێكدا وڵاتەكە ڕوبەڕووی دژوارترین شەپۆلی گەرما بووەتەوە بەدرێژایی زیاتر لە 30 ساڵی ڕابردوو، گڕ لەڕێی دەیان هەزار دۆنم دارستانەوە گوازراوەتەوە بۆ لەناوبردنی خانوو و دوكان و گیانلەدەستدانی گیانداران. دەسەڵاتداران بەتەنها لە ماوەی 24 كاتژمێری ڕابردوودا زیاتر لە 400 ئاگریان كوژاندوونەتەوە، بەڵام تائێستا بڵێسەی ئاگر بەردەوامە لە باكووری ئەسینا و ئیڤیا، دووەم گەورە دوورگەی یۆنان و ناوچەكانی نیمچە دوورگەی بیلۆبۆنیز.
ڕوسیا.. ئاگر لە عەمبارێكی گەورەی نەوت نزیكدەبێتەوە
ئاگری دارستانەكان لە كۆماری یاقوتیا-ی ڕوسی لە گوندی سنگار نزیكدەبێتەوە، كە عەمبارێكی نەوتی سەر بە كۆمپانیای (ساخا نەوت گازبیت)ی لێیە.
هەوڵەكانی كوژاندنەوەی ئاگرەكە لە دەوروبەری گوندەكە بە بەكارهێنانی هەلیكۆپتەر بەڕێوەدەچن، بەڵام دۆخەكە بەهۆی بای بەهێزەوە خراپتر دەبێت. ئێستاش ئاگر بەرۆكی دارستان و شوێنەكانی نیشتەجێبوونی گرتووەتەوە.
لوبنان.. دوو جۆر ئاگركەوتنەوە
ئاگری گەورە لە هەندێك لە دارستان و ئەو ناوچانەی درەختی سنۆبەریان لێیە كەوتووەتەوە ئەوەش بەهۆی دەستی هەندێك كەس لە ناوچەیەك و بەرزبوونەوەی پلەكانی گەرما و بای بەهێز لە ناوچەی دیكە دروستبووە، ئەگەرچی سوپای لوبنان و بەرگریی شارستانی هەوڵەكانیان چڕكردووەتەوە بۆ كوژاندنەوەی ئاگرەكان.
ئیتاڵیاش دەسووتێت
بەپێی نەخشەی مانگی دەستكردی سیستمی زانیاریی ئاگركەوتنەوەی سەر بە ئاژانسی (ناسا)ی ئەمریكی ناسراو بە (FIRMS)، ئاگر لە چەندین ناوچەی بڵاوی جیهان سەریهەڵداوە و بە خاڵی سوور ئاماژەی بۆ كراوە. بەپێی نەخشەكە ئاگركەوتنەوە چەندین ناوچەی گرتووەتەوە لە ئەمریكای باكوور، ئەمریكای باشوور، ئەفریقا، باكووری نیمچەدوورگەی عەرەبی، كەناراوەكانی دەریای ناوەڕاست لە ئەوروپا، سەرەڕای باكوور و ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا.
لە كیشوەری ئاسیا ئاگر لە دارستانی كەناراوەكانی هندستان، سیبیریا، چین، مالیزیا، ئیندۆنیسیا هەروەها لە ڕۆژهەڵاتی كیشوەری ئوسترالیا سەریهەڵداوە.
لە ئیتاڵیاش ئاگری دارستان لە چەندین ناوچەی جیاوازی وڵاتەكە بەدیدەكرێت بەتایبەت لە ناوچەكانی باشوور. بەپێی ڕاپۆرتە میدیاییە ناوخۆییەكان هەزاران هێكتار زەوی لە دوورگەی سقلیە، كالابریا، بوغلیا و كامبانیا گۆڕاون بۆ خاكی سوتماك لە ماوەی چەند هەفتەی ڕابردوودا.
ئاگر لە ناوچەی ئۆریستانۆ لە ڕۆژئاوای دوورگەی سردینیا كەوتووەتەوە و بووەتەهۆی سووتانی 20 هەزار هێكتار لە 24ی تەمموزی ڕابردووەوە، بەهۆیەوە 1500 كەس گوازراونەتەوە و تائێستاش پرۆسەكانی ساردكردنەوەی زەویی ناوچەكە بەردەوامە. بۆ ڕوبەڕوبوونەوەی ئاگرەكان ئیتاڵیا داوای لە وڵاتانی یەكێتیی ئەوروپا كرد، بە فڕۆكەی ئاگركوژێنەوە هاوكاریی بكەن.
بەپێی زانیارییەكانی نەخشەی سیستمی زانیاریی ئاگری دارستانەكان لە ئەوروپا (EFFIS) 47 ئاگر لە سقلییە، 71 لە كالابریا، 10 لە بوگلیا و هەشت لە كامبانیا بەردەوامن.
ئەلبانیا-ش كەوتووەتە بەر شەپۆلی ئەو ئاگرەی دارستانەكانی جیهانی گرتووەتەوە، بەجۆرێك كۆنتڕۆڵكردنی ئەستەم بووە بەتایبەت لە نیمچەدوورگەی قارا بورون كە دەكەوێتە كەناراوی دەریای ئەدریاتیكی.
وڵاتانی دیكەی ئەوروپا
لە هەرێمی كەتەلۆنیا-ی باكووری ڕۆژهەڵاتی ئیسپانیا لە 26ی تەمموزی ڕابردوو ئاگرێكی بەهێز كەوتەوە، كە بە بەهێزترین دوو ساڵی ڕابردوو دادەنرێت.
لە فەڕەنسا ئاگرێكی گەورە لە هەرێمی ئەود-ی باشووری وڵاتەكە لە 25ی تەمموزی ڕابردوو كەوتەوە و سووتانی 850 هێكتار زەوی و داخستنی ڕێگای نێوان تۆلۆز و ناربون-ی لێكەوتەوە سەرەڕای تێكدانی هێڵی گواستنەوەی كارەبای نێوان فەڕەنسا، ئیسپانیا و پورتوگال.
لە پورتوگال، ئاگركەوتنەوەیەك لە 17ی تەمموز شاری مونشیك-ی لە باشووری ڕۆژئاوا گرتەوە و بووەهۆی سووتانی زیاتر لە 2000 هێكتار زەوی.
لە ڕۆمانیا-ش تائێستا نەخشەكان بەردەوامیی ئاگر لە ناوچەی باشوور دەردەخەن كە بۆخارست-ی پایتەخت لەخۆدەگرێت، كە دەكەوێتە سەر سنووری بولگاریا، بەهەمان شێوە ئاگر لە مۆلدۆڤیا و ئۆكرانیای هاوسێی ڕۆمانیا بەردەوامە.
ئەمریكای باكوور
بەپێی ئەو زانیارییانەی سەنتەری نیشتیمانیی ڕوبەڕوبوونەوەی ئاگر لە ئەمریكا ڕۆژی پێنجشەممە بڵاویكردەوە، ئاگری گەورە تائێستا لە 13 ویلایەت بەردەوامە لەوانەش كالیفۆڕنیا، ئیداهۆ، واشنتن و مۆنتانا.
ژمارەی ئاگركەوتنەوەكانی وڵات گەیشتووەتە 97 ئاگر و بوونەتەهۆی گۆڕینی 1.8 ملیۆن دۆنم بۆ خاكی سوتماك.
بەپێی زانیارییەكانی سیستمی زەویی وشكانی لە كەنەدا تائێستا 228 ئاگر درێژەیان هەیە، لە سەرەتای ئەمساڵیشەوە چوار هەزار و 894 ئاگری جیاجیا كەوتوونەتەوە.
بڵێسەی ئاگر بەرۆكی دوو هەزار و 758 هێكتار زەوی لە كەنەدا لەمساڵدا گرتووەتەوە، ناوەندی خاكی سووتاو لە ماوەی 10 ساڵی ڕابردوودا گەیشتووەتە هەزار و 736 هێكتار.
