رێكخراوی ئۆكسفام رایدەگەیەنێت، پێنج دەوڵەمەندترین كەسی جیهان سامانەكانیان لە ساڵی 2020ەوە بووەتە دوو هێندە، داواش لە وڵاتان دەكات رووبەڕووی كاریگەریی دەوڵەمەندان لەسەر سیاسەتی باج ببنەوە.
راپۆرتێكی رێكخراوەكە، كە هاوكات لەگەڵ نزیكبوونەوەی كۆبوونەوەكانی مونتەدای ئابوریی جیهانی لە داڤۆس بڵاوكراوەتەوە، دەڵێت، سامانی ئەو دەوڵەمەندانە لە 405 ملیار دۆلاری ساڵی 2020ەوە بەرزبووەتەوە بۆ 869 ملیار دۆلار لە ساڵی رابردوودا.
لەگەڵ ئەوەشدا، ئۆكسفام دەڵێت، لە ساڵی 2020ەوە نزیكەی پێنج ملیار كەس لە سەرتاسەری جیهاندا زیاتر هەژار كەوتوون.
بەشێوەیەكی گشتی، ملیاردێرەكانی ئێستا زیاتر دەوڵەمەند بوون بە بڕی 3.3 ملیار دۆلار بەراورد بەوەی خاوەنی بوون لە ساڵی 2020دا، ئەمەش سەرەڕای قەیرانە جۆربەجۆرەكان كە لە سەرەتای ئەم دەیەدا بەرۆكی جیهانیان گرتەوە، لەنێویشیاندا ڤایرۆسی كۆرۆنا.
رێكخراوی ئۆكسفام بەشێوەیەكی گشتی راپۆرتی ساڵانەی خۆی دەربارەی نایەكسانی لە سەرتاسەری جیهاندا بەر لە كردنەوەی مونتەدای داڤۆس بڵاودەكاتەوە. ئەو كۆبوونەوانەی لە هاوینەهەواری داڤۆس-ی چیای ئەلب لە سویسرا ئەنجامدەدرێن.
رێكخراوەكە مەترسیی خۆیشی نیشاندا لەبارەی زیادبوونی نایەكسانی لە جیهاندا، لەكاتێكدا تاك و كۆمپانیا دەوڵەمەندەكان سامانی زیاتر دەچننەوە بەهۆی بەرزبوونەوەی نرخی پشكەكانەوە، لەهەمان كاتیشدا بەشێوەیەكی بەرچاو هێزی زیاتر بەدەستدەهێنن.
ئۆكسفام دەڵێت، “هێزی كۆمپانیاكان بەكاردەهێندرێت بۆ زیادبوونی نایەكسانی: لەڕێی فشار لەسەر كرێكاران، دەوڵەمەندكردنی خاوەن پشكە دەوڵەمەندەكان، هەڵاتن لە باج و بەتایبەتیكردنی دەوڵەت”.
هەروەك كۆمپانیاكان تۆمەتبار دەكات بە كەڵەكردنی “نایەكسانی لەرێی ئەنجامدانی شەڕی بەردەوام و زۆر كاریگەر لەسەر باج”، لەگەڵ لێكەوتە دوورمەوداكانی.
دەوڵەت دەسەڵاتی رادەستی قۆرغكاران كردووە، ئەمەش رێگەدەدات بە كۆمپانیاكان كاریگەرییان هەبێت لەسەر ئەو كرێیەی دەدرێتە خەڵكی و، لەسەر نرخی ماددە خۆراكییەكان و دەرمان كە تاكەكان بەكاریدەهێنن، وەك ئەوەی لە بەشێكی دیكەی راپۆرتەكەدا هاتووە.
باس لەوەشدەكات، “لە سەرانسەری جیهاندا، فشاری زیاتر لەسەر تاكەكانی كەرتی تایبەت دەكرێت بەمەبەستی كەمكردنەوەی تێچوو، شەفافییەت كەمكراوەتەوە، رێوشوێنی دیكە گیراوەتەبەر بە ئامانجی هاوبەشیی كۆمپانیاكان بە كەمترین بڕ لە داهاتی گشتیدا”.
روونیشیدەكاتەوە، كۆمپانیاكان توانیویانە فشاری چر بكەنەسەر دروستكەرانی ئۆتۆمبێل بۆ كەمكردنەوەی بەهای ئەو باجەی دەیدەن، ئەمەش حكومەتەكان بێبەش دەكات لەو پارانەی دەتوانرێت بەكاربهێنرێت بۆ پێشكەشكردنی پاڵپشتیی دارایی بۆ توێژە زۆر هەژارەكانی كۆمەڵگا.
بەپێی رێكخراوەكە ئەو باجەی لەسەر كۆمپانیاكانن لە وڵاتانی رێكخراوی هەماهەنگیی ئابوری و پەرەپێدان بەشێوەیەكی بەرچاو كەمبووەتەوە لە 48% لە ساڵی 1980 بۆ 23.1% لە ساڵی 2022دا.
بۆ چارەسەری ئەم گرفتە، رێكخراوی ئۆكسفام داوای سەپاندنی باج بەسەر سامانی خاوەن ملیۆن و ملیارەكان لە جیهاندا دەكات، ئاماژەشدەدات هەنگاوێكی لەو جۆرە ساڵانە 1.8 ترلیۆن دۆلار دەستەبەردەكات.
هەروەك داوای دانانی كەمترین ئاستی كرێی بەڕێوەبەرانی جێبەجێكار و، هەڵوەشاندنەوەی قۆرغكاریی تایبەت دەكات.
