پێدەچێت تیمێکی زانایانی زانکۆی کۆلۆرادۆ سەرکەوتوو بن لەوەی بزانن کە نەخۆشییەکی باو کە پێی دەوترێت یان هێرسیس زۆستر، ئەگەری تووشبوون بە جەڵتەی مێشکی مرۆڤ زیاد بکات، بەگوێرەی ماڵپەڕی نیو ئەتڵەس، دۆزینەوە نوێیەکان ئاشکرای دەکەن کە چۆن هەوکردنی ڤایرۆسی شاراوە دوای چەندین ساڵ لە مانەوەی بە “نوستوویی” بەئاگا دێتەوە و کێشەی تەندروستیی توند دروستدەکات.
کۆکە
زۆربەی خەڵک لە منداڵیدا تووشی ڤایرۆسی ڤاریسێلا زۆستەر (VZV) دەبن و بۆ هەندێکیش لەوانەیە ببێتە هۆی کۆکە، هەرچەندە زۆربەی نیشانەکانی نەخۆشییەکە لە زۆر کەسدا بە خێرایی چاکدەبنەوە، بەڵام ڤایرۆسەکە خۆی هەرگیز بەڕاستی نامرێت و زۆرجار لە کۆئەندامی دەماری ناوەندیدا بە نوستوویی دەمێنێتەوە.
نزیکەی 30%ی حاڵەتەکانی ڤایرۆسی VZV لە هەندێک کاتی ژیانیاندا چالاکدەبێتەوە و دووبارە نەخۆشیی دروستدەکاتەوە، بەڵام کاتێک ڤایرۆسەکە بەئاگادێتەوە و چالاک دەبێتەوە، دەبێتەهۆی نەخۆشییەک کە ناسراوە بە سورێژە یان تووشبوونی پێست بە پەڵە و سیپکەی سوور.
مەترسیی جەڵتەی مێشک
توێژەری سەرەکی توێژینەوە نوێیەکە، ئەندرۆ پۆپاک، ئاماژەی بەوەشکردووە، “زۆر کەس دەزانن ئەو پەڵە ئازاربەخشەی پەیوەندیدارە بە هێرسیس زۆسترەوە، بەڵام لەوانەیە درک بەوە نەکەن کە ئاڵۆزییەکانی بریتین لە مەترسیی تووشبوون بە جەڵتەی مێشک، کە بۆ ماوەی ساڵێک دوای تووشبوون ئەگەرەکەی بەرزدەبێتەوە”.
گرنگترین پۆینت لە نەخۆشییەکەدا ئەوەیە کە “شانەکانی پێست زۆرجار بە تەواوی چاکدەبنەوە و نەخۆشەکە هەست بە ئاساییبوونەوە دەکات، لەکاتێکدا مەترسیی تووشبوون بە جەڵتەی مێشک زۆر زیاتر دەکات”.
توێژەران گومانیان کردووە کە زیادبوونی مەترسییەکە بەهۆی دروستبوونی گەردیلەی بچووک و چیکڵدانەی هاوشێوەی ئەو گەردیلەیە بێت کە پێیان دەوترێت ئێگزۆسۆم کە لەناو خانەکاندا دروست دەبن و پرۆتینی خوێن مەین دەگوازنەوە بۆ شانەکانی بەشەکانی تری لەش.
ئەنجامەکان دەریانخستووە کە ئێگزۆسۆمەکان لە نەخۆشانی تووشبوو بە زەردوویی بڕێکی بەرچاو زیاتری پڕۆتینی مەینیان تێدایە لە چاو کەسانی تەندروست، لەوەش سەرسوڕهێنەرتر ئەوەیە کە ئەم ئاستانە هێشتا بەرزبوون کاتێک نمونە لە نەخۆشانی تووشبوو بە زەردوویی وەرگیرا دوای سێ مانگ دوای کەمبوونەوەی نەخۆشییە توندەکەیان.
خوێن مەین
لە بابەتێکدا کە لە ڕۆژنامەی The Conversation بڵاوکراوەتەوە، پۆپاک ڕوونیکردووەتەوە، “بۆ ئەوەی لە ڕووی کاراییەوە پشتڕاست بکرێتەوە کە ناوەڕۆکی گەردیلەکانی ئێگزۆسۆم دەتوانێت هاندەری مەینبوون بێت، پلاکتەکان – پارچەی خانەکانی بەرپرس لە مەینی خوێن -ی کەسانی تەندروست بەرکەوتەی ئێگزۆسۆمەکانی یان نەخۆشانی هێرسیس زۆستر یان تەندروست بوون”. بەرکەوتنی پلاکتەکان بە ئێگزۆسۆمەکانی هێرسیس زۆستر دەبێتە هۆی ئەوەی کە پێکەوە کۆببنەوە و لەگەڵ جۆرەکانی تری خانەکانی خوێندا کۆببنەوە، وەک ئەوەی لە دروستبوونی خوێن مەیندا ڕوودەدات.”
هەروەها زیادبوونی مەترسی جەڵتەی مێشک پەیوەندیی بە کاریگەرییەکانی هەوکردنی ڤایرۆسی دیکەوە هەیە، لەوانە ئەنفلۆنزا و کۆڤید-19، بەڵام، لەم کاتەدا، توێژینەوەکە تەنها لەسەر مەترسی جەڵتەی مێشک لە پەیوەندی لەگەڵ تووشبوون بە VZV دایە، بۆیە ڕوون نییە کە ئایا ئەم میکانیزمە ڕۆڵی دەگێڕێت لە پەیوەندی نێوان جەڵتەی مێشک و نەخۆشییە ڤایرۆسییەکانی تر.
