ڕەتكردنەوەی ئەندامبوونی فنلەندا و سوید لە هاوپەیمانیی باكووری ئەتڵەسی لەلایەن توركیاوە تائێستا ڕێگربووە لە وتوێژی ئەندامانی هاوپەیمانییەكە لەسەر داواكارییەكەیان، سەرەڕای بەردەوامیی گفتوگۆكان لەمبارەیەوە، چاودێریان دەپرسن دەركردنی توركیا بژاردەیەكی بەردەست دەبێت ئەگەر ئەنقەرە سووربێت لەسەر هەڵوێستەكەی؟
توركیا هەریەك لە ستۆكهۆڵم و هێلسنكی تۆمەتباردەكات بە میوانداریكردنی دەیان كەسی سەر بە پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) و ڕەتكردنەوەی ڕادەستكردنی هەر گومانلێكراوێك.
بەپێی ڕاپۆرتێك كە سایتی (نیوز ویك) بڵاویكردووەتەوە، دەشێت ناڕەزایی ئەنقەرە بەربەستێكی گەورەبێت لەبەردەم بەئەندامبوونی فنلەندا و سوید لە هاوپەیمانییەكەدا، لەكاتێكدا پێویستە سەرجەم ئەندامانی ناتۆ وەرگرتنی ئەندامانی نوێ لە هاوپەیمانییەكە قبوڵ بكەن.
كەواتە دەكرێت ناتۆ توركیا لە هاوپەیمانێتییەكە دەربكات؟
ڕاپۆرتەكە ڕوونیدەكاتەوە ئەمە جاری یەكەم نییە كە تیایدا بیرۆكەی دەركردنی توركیا لە ناتۆ دەخرێتەڕوو، یەكەمجار لە ساڵی 2016دا بوو كاتێك ڕەجەب تەیب ئەردۆگان سەرۆكی توركیا دەستیكرد بە سەركوتكردنی بەرهەڵسكارانی لەدوای هەوڵی كودەتا شكستخواردووە گومانلێكراوەكە.
لە 2019شدا جارێكی دیكە بیرۆكەكە خرایەوەڕوو دوای ئەوەی هێزەكانی توركیا شەڕ و داگیركاری بۆسەر باكووری ڕۆژهەڵاتی سوریا دەستپێكرد، ئەوكات سوید و فنلەندا سزایان بەسەر ئەنقەرەدا دا، لای خۆیەوە لیندسی گراهام-ی سیناتۆری ئەمریكی پێشنیاری هەڵپەساردنی ئەندامێتیی توركیای لە ناتۆ كرد.
ڕاپۆرتەكە ڕوونیدەكاتەوە، هاوپەیمانیی باكووری ئەتڵەسی بژاردەی هەڵپەساردنی ئەندامێتی یان دەركردنی ئەندامانی نییە، بەڵام چەند بژاردەیەك هەن كە كاریگەریی هاوشێوەی هەیە لەكاتێكدا ئەگەر وڵاتێكی ئەندام بنەماكانی ڕێككەوتنی هاوپەیمانێتییەكە پێشێلبكات، بەجۆرێك ئەندامانی ناتوا بەكۆی دەنگ وەستاندنی هاوكارییەكان بۆ ئەو وڵاتەی هاوپەیمان ڕادەگرن.
ڕۆناڵد گریگۆر سۆنی مامۆستای زانستە سیاسییەكان لە زانكۆی میشیگان ڕایگەیاند، چاوەڕوان ناكرێت ناتۆ ئەو هەنگاوە بنەڕەتییە بگرێتەبەر كە ببێتە هۆی “دوورخستنەوەی ئەم جۆرە لە هاوپەیمانی ستراتیژی”.
ئاماژەی بەوەشكرد كە توركیا “ڕۆڵێكی گرنكی هەبووە بەدرێژایی جەنگی سارد و، تەنانەت لە ماوەی ڕابردوودا، بەهۆی پێگە جوگرافییەكەیەوە.. شوێنگەكەشی بە درێژایی گەرووی ئەنادۆڵ، باشووری ڕوسیا و باكووری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، دەیكاتە هاوبەشێكی ستراتیژی زۆر گرنگتر لە زۆرێك لە وڵاتاندا”.
سۆنی باوەڕیوایە ئەردۆغان زۆرباش ئەو بەها گرنگەی توركیا لە هاوپەیمانێتییەكەدا دەزانێت، بۆیە هەوڵ بۆ بەدەستهێنانی دەستكەوت دەدات لە ئەندامێتیی فنلەندا و سوید.
دووپاتیشیدەكاتەوە، ئەنقەرە جددی نییە لە ڕەتكردنەوەكەیدا، لە كۆتایشدا ڕەزامەندی دەدات، بەڵام ئەردۆغان شتێكی دەستدەكەوێت، چەكی دیاریكراوبێت لە ویلایەتە یەكگرتووەكان یان هەندێك سازشی دیكە.
ئەو مامۆستایەی زانكۆ ڕوونیدەكاتەوە، ئەردۆغان چەند داواكارییەكی هەیە، گرنگترینیان پەیوەندی بە سیاسەتەكانی ناوخۆوەیە، كە نایەوێت هیچ كەس ڕەخنەی لێبگرێت. بەتایبەت ئەوەی پەیوەندی بە دەستگیركردنی بەرهەڵسكاران یان مامەڵەیەتی لەگەڵ كورداندا.
ڕۆژی هەینی ڕەجەب تەیب ئەردۆغان ڕایگەیاند، بە تەلەفۆن قسە لەگەڵ ینس ستۆلتنبێرگ ئەمینداری گشتیی هاوپەیمانیی ناتۆ دەكات.
ڕۆژێك پێشتر ستۆلتنبێرگ لە كۆنگرەیەكدا لە كۆپنهاگن وتی، “بە دڵنیاییەوە مامەڵە لەگەڵ ئەو مەترسییانەدا دەكەین كە توركیا دەریبڕیوە” لەپێناو گەیشتنە “ڕێككەوتنێك دەربارەی شێوازی هەنگاونان”.
س: ئەلحوڕە
