سهرۆكى یهكێتى لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ پێگەی ئەلیكترۆنی (راپۆرتی نەوتی عێراقی- Iraq oil report) باس له تێكچوونى هاوكێشه سیاسییهكان لهناو كوردستان و كاریگهرییهكهیان لهسهر گهشهسهندنى كهرتى غاز و دانوستانهكان دهكات لهگهڵ بهغداد لهسهر سێكتهرى نهوت.
كهمن ژمارهى ئهو كهسانهى كه هاوشێوهى بافڵ تاڵهبانى، سهرۆكى یهكێتیی نیشتمانیی كوردستان گرنگن بۆ گهشهسهندنى سێكتهرى غاز، چونكه ئهو سهرۆكه له پارێزگاى سلێمانى دهسهڵاتداره كه زۆرینهى كێڵگه غازییهكانى تێدا ههڵكهوتوون.
هاوكات بافڵ تاڵهبانى له ئێستادا چهقى ململانێ سیاسییهكانى نێوان یهكێتیی نیشتمانیی كوردستان و پارتى دیموكراتى كوردستانه. ئهمه به زانینى ئهو راستییهى كه حزبهكهى ماوهیهكى دورودرێژه هاوبهشى حكومهتى ههرێمه. تێكچوونى پهیوهندییهكانیشیان لهكاتێكدایه كه گرژییهكانى نێوان ههولێر و بهغداد مهترسییهكى ههمیشهیی دروستكردووه لهسهر بهردهوامیدان به كۆنترۆڵكردنى كهرتى نهوت و غازه لهلایهن حكومهتى ههرێمهوه.
له چاوپێكهوتنێكدا كه له ماڵى جهلال تاڵهبانى، سهرۆك كۆمارى پێشووترى عێراق له بهغداد ئهنجامدراوه بافڵ تاڵهبانى كوڕه گهورهى ئهو سهرۆكه و سهرۆكى ئێستاى یهكێتى رهخنه له پارتى دیموكراتى كوردستان دهگرێت كه بهشه بودجهى پارێزگاى سلێمانى گلداوهتهوه و رهوانهى ناكات، دهڵێت، “حكومهتى ئێستاى ههرێمى كوردستان زۆر به سیاسى كراوه” و ئاماژه بهوهشدهكات، “دوو ئیدارهییهكى زهق ههیه، چونكه پێیانوایه دهبێت سلێمانى خۆى خۆى بهڕێوهببات”.
لهدرێژهى كارهكانیدا حكومهتى ههرێم پلانى ههبوو كه بۆرییهكى نوێى غازى سروشتى رابكێشێت بهمهبهستى دابینكردنى وزهى زیاتر بۆ وێستگهكانى وزهى ژێر دهسهڵاتى یهكێتى و پارتى و ئەشكرا ئهم بۆرییه له داهاتوودا بهكاربهێنرێت بۆ ههناردهكردنى غازى سروشتى بۆ وڵاتى توركیا.
ئهم پڕۆژەیە دهستكرا به جێبهجێكردنى و تهندهرهكهى درا به گروپى كۆمپانیاكانى (كار) كه نزیكه له پارتى دیموكراتى كوردستان، بهڵام هێزه ئهمنییهكانى سهر به یهكێتیى نیشتمانیى كوردستان رێگربوون له جێبهجێكردنى ئهم پرۆژهیه و بهو هۆیهوه پرۆژهكه بووه ههڵمى سهرئاو. بافڵ تاڵهبانى، لهم چاوپێكهوتنهدا دووپاتیدهكاتهوه، “ئهو بهشێوهیهكى شهخسى رێگر بووه له جێبهجێكردنى ئهو پڕۆژەیه، چونكه ئهو پێیوایه گرێبهستهكه پێشكهشكراوه به كار گروپ و نه تهندهرێك له ئارادا بووه نه پرۆسهیهك بۆ راگهیاندنى ئهو تهندهره”.
به وتهى بافڵ تاڵهبانى، “كار گروپ ئهم گرێبهستهى نهبردووهتهوه، بهڵكو پێیبهخشراوه. ئهمهش بێڕێزییه به خهڵكى كوردستان و عێراقیش”.
سهرۆكى یهكێتى لهبارهى كهرتى نهوت و غازهوه دهڵێت: “ویستى ئهوهى ههیه ببێت به بهشێك لهو بڕیاره ستراتیجیانهى كه لهسهر كهرتى وزه دهدرێن، بهڵام پارتى دیموكراتى كوردستان ئهو پرۆسهیهى كردووهتهوه پرۆسهیهكى چهقبهستوو. نهبوون به هاوبهش لهم پرۆسهیهدا وایكردووه كه هاوبهشیكردن لهگهڵ بهغداد رۆژبهرۆژ سهرنجڕاكێشتر بێت”.
بافڵ تاڵهبانى دهشڵێت: “من تێناگهم نهبوونى ویستى رێككهوتن لهگهڵ بهغداد بۆ چى دهگهڕێتهوه؟! تهنیا بهسره ههزار جار له ههرێمى كوردستان دهوڵهمهندتره! ئهگهر سهرۆك وهزیرانى عێراق بێت بۆ لاى من و بڵێت: سڵاو، بافڵ تاڵهبانى، دهورییه بچووكهكهى خۆت بخهسهر ئهم مێزه و ببه به بهشێك لهم مێزه گهورهیه و لهنێویشیدا پشكت دهبێت له بهسره، وهك ههلێكى زێڕین سهیرى دهكهم”!
لیزێ پۆرتهر: پێش ههموو شتێك ئهمهوێت دهربارهى پهیوهندییهكانى یهكێتى و پارتى پرسیارت لێبكهم كه بهمدواییه تۆزێك گرژییان پێوهدیاره؟
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ….
لیزێ پۆرتهر: چۆن پهیوهندییهكانتان گهیشتنه ئهم قۆناغه؟ چۆن گهیشتن بهو شوێنهى كه ئێستا تێیدان؟
بافڵ تاڵهبانى: تۆ دهزانیت، ئێمه و پارتى لهڕووى مێژووییهوه دوو حزبى جیاوازین، كهواته دوو ئامانجى جیاوازمان ههیه، دیدگامان جیاوازه، ئایدۆلۆژیامان جیاوازه و تهنانهت پێكهاتهى حزبهكانیشمان زۆر لێكچوو نین! ئهوهشى كه دهیبینین ئێستا بریتیه له تێكچونى پهیوهندییهكان و چهند شێوازێكى جیاوازى كاردانهوه له پارتى دیموكراتى كوردستان، ئهگهر بمهوێت راستگۆشبم لهگهڵت نازانم سهرچاوه ئهم جۆره رهفتاركردنه چییه؟!
بهڵام راستییهكه ئهوهیه، من وابیردهكهمهوه كه ئێمه لاى خۆمانهوه وهك یهكێتى ههوڵى تهواوهتیماندا لهگهڵ پارتى. دواى ئهو كێشانهى كه له یهكێتى تووشمانبوو، بهرنامهیهكى باشمان ههبوو بۆ پهرهدان به پهیوهندییهكانمان، بۆ نمونه، تهنیا ساڵى رابردوو، چهندین جار مهكتهبى سیاسییهكهمانم ناردووه بۆ كۆبوونهوه لهگهڵ مهكتهبى سیاسیهكهیان، له بهرامبهردا ئهوان تهنیا جارێك یان دووجار مهكتهبى سیاسیهكهیان ناردووه بۆ سلێمانى. ئهوهشى پهیوهندیی به خۆمهوه ههیه، تهنیا ساڵى رابردوو 15 بۆ 16 جار كاك مهسعودم بینیوه، له بهرامبهریشدا وهك دیاره سهردانكردنهوه له كاك مهسعود نابینین! چهند جارێك سهردانى كاك نێچیرڤانم كردووه! چهند جارێك سهردانى كاك مهسرورم كردووه! بهڵام كاردانهوهیهكى ئهوتۆم نهبینی لهبهرامبهر ئهمانهدا. من پێموایه كێشهكه له گۆڕانى حكومهتهوه دهستیپێكرد.
لیزێ پۆرتهر: كهواته مهسرور….
بافڵ تاڵهبانى: حكومهتهكهى مهسرور بارزانى، نهوهك مهسرور خۆى. با ئهمه روونبكهمهوه، من به دیاریكراوى مهبهستم مهسرور بارزانى نییه. ئهم حكومهته زۆر جیاوازه لهو حكومهتانهى كه پێشتر بینیومانن و ههبوون. ئهم حكومهته به سیاسى كراوه. ئهمهش كاریگهرییهكهى باش نییه. دوێنێ به رێكهوت چاوم به یهكێك له وهزیرهكانم كهوت، پێى وتم: “كاتێك كه بهڕێوهبهرى گشتى بووم زۆر خۆزگهى ئهوهم دهخواست ببمه وهزیر. ئێستا لهم كابینهیهدا وهزیرم، بهڵام خۆزگه ئهخوازم نهبوومایه”! ئهمه ههمووى بههۆى زیاد لهپێویست به سیاسیكردنى ئهم حكومهته و به ناوهندیكردنى ههموو شتێكهوهیه لهنێو ئهم حكومهتهدا.
ئهگهر بگهڕێیتهوه بۆ ساڵهكانى پێشووتر ئهوه بهتهواوهتى پێچهوانه بوو. سیستمێكى نا ناوهندى ههبوو، پارێزگاكان كێبڕكێیان دهكرد له جێبهجێكردنى پرۆژه و گهشهسهندندا و چێژیان دهبینى له گهشهسهندنى ئابوورى. ئهو ساڵانه ساڵى زێڕین بوون. ئێستاش پێچهوانهكهى روودهدات!
لهبهر ئهوه پێموایه، حكومهت به سیاسى كراوه. ئێستاش وادهردهكهوێت كه كاتى نهمابێت بۆ ئهنجامدانى هیچ شتێك! بهتهواوهتى هیچ شتێك! بۆ ئهنجامدانى خزمهتگوزارى! بۆ ئهنجامدانى چاكسازى. مهبهستم ئهوهیه چوار ساڵى تهمهنى خۆى تهواوكردووه ئهم كابینهیه. حكومهتى كاربهڕێكهره ئێستا. ئێمه وهك یهكێتى ئێستاش پۆستمان ههیه كه پڕنهكراوهتهوه! ئهم پۆستانه دهبوو له سهرهتاى پێكهێنانى حكومهتهوه پڕبكرێنهوه، بهڵام تا ئێستاش نهمانتوانیوه پڕیبكهینهوه! ههمانشت بۆ گۆڕانیش دروسته، نامهوێت لهبرى ئهوان قسه بكهم، بهڵام پێموایه كه دۆخهكه بۆ ئهوانیش ههمانشته.
له راستیدا، وهك ئهوه وایه دیوارێك لهنێوان ئێمه و سهرۆكوهزیراندا ههبێت. دهمانهوێت بهڕێوهبهرێكى گشتى بگۆڕین ناتوانین! دهمانهوێت جێگرێكى وهزیر بگۆڕێن ناتوانین! وهزیرێك دهیهوێت دهستلهكاربكێشێتهوه ناتوانێت! ئهمه ههمووى زۆر زۆر قورسه!
جیاوازییهكى گهوره لهنێوان ئهو دۆخهى له سلێمانى ههیه و ئهوهى له ههولێر ههیه!چهندان پرۆژه له ههولێر ههیه، بهڵام سهرجهم پرۆژهكان له سلێمانى وهستاون! چهندین كۆمپانیا سلێمانیان بهجێهێشتووه، بهڵام له ههولێر وانییه! جیاوازى گهوره ههیه لهنێوان ئهم دوو شارهدا له دابهشكارى بودجه، ناردنى دهرمان بۆ نهخۆشخانهكان، پارهى دهرماڵهى خوێندكاران، پارهى مووچهخۆران، خزمهتگوزارى پێشمهرگه، نهسریهى پێشمهرگه و شایستهكانى تریش.
لهراستیدا ئهمه دوو ئیدارهییهكى واقیعیه، لهبهر ئهوهى سلێمانى خۆى پارهى خۆى دابیندهكات و ناوچهكانى تریش وادانراوه كه پارهى ناوچهكانى تر دابینبكهن.
من كهسێكى شارهزایی دارایی نیم بههیچ شێوهیهك، بهڵام حهزم لهوهیه بهشێوهیهكى لۆژیكى بیربكهمهوه. واچاوهڕواندهكرێت ئێمه لهگهڵ ئهم لایهنه ركابهرى بكهین، بهڵام هیچ رێگهیهك نییه كه ئێمه بتوانین ئهمه بكهین. ئێمه سنوورمان تهنیا لهگهڵ ئێران ههیه. چهند خاڵێكى سنووریمان لهگهڵ ئهو وڵاته ههیه، بهڵام له كۆتایدا ئهمه واتاى ئهوهیه ئێمه سنوورمان تهنیا لهگهڵ یهك وڵات ههیه.
لیزێ پۆرتهر: پهروێزخان یان باشماخ؟
بافڵ تاڵهبانى: ههردووكیان، بهڵام ئهمه یهك سنووره. پهروێزخان و باشماخ زیانى زۆریان لێدراوه، بههۆى مهرزى مونزیرییهوه، چهندین قاچاخى له مونزیرییهوه دهكرێت، ئهمه سهرهڕاى ئهو ههموو بازرگانییهى كه لێوهى دهكرێت. لهلایهكى تریشهوه، حاجى ئۆمهران ههیه له سنوورى پارتییهوه و رێككهوتنێكى نوێشیان ههیه بۆ ههناردهى كهلوپهل (رێككهوتنێكى نوێى ترانزێت) لهو دهروازهیهوه. بهم هۆیهوه، ههرچى بازرگانى ههیه دهڕوات بۆ ئهوێ. لهگهڵ ئهمهش ههندێك خهڵك ههن لهنێو حكومهت كه لهكاتى خۆیدا رێگهنادهن كه له سنوورهكانى ئێمهوه بازرگانى بكرێت. لهولاشهوه ههروا لهخۆوه كهسێك ههڵدهتۆقێت و بهو كهسانه دهڵێت كه لهكاتى خۆیدا كاریان بۆ نهكراوه: “ئهگهر دهتانهوێت بازرگانى بكهن دهتوانن بێن له حاجى ئۆمهرانهوه بكهن”! لهبهر ئهوهیه كه ئهم خاڵه سنوورییانه له ئێستادا زیانى گهورهیان لێدراوه.
با وادابنێن كه وانییه، زۆر بهباشى كارهكانى خۆیان دهكهن ئهم سنوورانه و ههموو شتێكیش باشه! بهڵام هێشتاش ناتوانن لهگهڵ گهورهترین دهروازهى سنووریی عێراق ركابهرى بكهن كه سنووره لهگهڵ توركیا كه تهنیا خاڵى سنوورى نێوان توركیا و ههرێم نییه، بهڵكو گهورهترین خاڵى سنووریی نێوان توركیا و عێراقیشه! ئهمه سهرهڕاى ئهوهش سنووریان ههیه لهگهڵ ئێران. با لهبیریشمان نهچێت كه خاڵى سنوورییان ههیه كه كهس له بوونى ئاگادار نییه!
لیزى پۆرتهر: سنوورى سووریا؟
بافڵ تاڵهبانى: له سنوورى سووریا كهس نازانێت چى هاورده دهكرێت و چى ههنارده دهكرێت. لهراستیدا، ئێمه دهزانین چى لهوێوه دێته ههرێم و چ شتێكیش لێرهوه دهڕوات بهرهو ئهوێ، بهڵام قسهكه لهسهر ئهوهیه له هیچ تۆمارێكى حكومهتدا تۆمارناكرێت كه چى لێرهوه دهڕوات و چ شتێكیش لهوێوه دێت. هیچ شتێك لهم شتانه لهژێر چاودێریدا نییه! ئهمه ههمووى له لایهك لهلایهكى تریشهوه ئێمه، كێڵگهى نهوتى خهیاڵیمان ههیه.
لیزى پۆرتهر: عهین زاله
بافڵ تاڵهبانى: بهتهواوهتى، عهین زاله. كێڵگهیهكى نهوتى خهیاڵییه، ئامێرهكانى ناوى بهخێرایی و لهسهریهك لهسهریهك كاردهكهن، بهڵام نهوتهكهى بۆ كوێ دهڕوات؟!
لیزێ پۆرتهر: بهڵى، ئێمه ههمیشه تێبینى ئهوهمان كردووه كه لایهنێكى تاریك و نادیار ههیه لهڕووى ئهوهى چى له كهرتى نهوتى ئهوێدا دهگوزهرێت.
بافڵ تاڵهبانى: ئێمه دهزانین كه چى دهگوزهرێت لهوێ، بهڵام زۆر لهو خۆگرتر و بهڕێزترین لهوهى كه باسیبكهین چى لهوێ دهگوزهرێت. من وایبردهكهمهوه ئهگهر ئێمه راستگۆبین لهگهڵ یهكترى، ههموومان دهزانین كه چى لهوێ دهگوزهرێت. لهبهر ئهوه تهنیا بهشێوهیهكى ئهقڵانى بیر لهوه بكهرهوه، ئێمه چۆن دهتوانین ركابهرى لهگهڵ ئهوه بكهین؟!
ئینجا ئهوان باسى باج دهكهن، وابزانم، 30 بۆ 31 ههزار كۆمپانیا ههیه كه دهبێت باج بدهن و لهو ژمارهیهش 7 ههزاریان له سلێمانین كه 4 ههزاریان له ئێستادا كارناكهن.
لیزێ پۆرتهر: بۆچى؟
بافڵ تاڵهبانى: چونكه یان پرۆژهكانیان وهستاون یانیش مایەپوچبوون (ئیفلاسیان كردووه). ئهمهش واته، ئێستا تهنیا 3 ههزار كۆمپانیا له سلێمانى ههن. ژمارهكان شاراوه نین. لهراستیدا ئهمه كێشهكهیه، بۆ لێكدانهوهى ئهم كێشهیه پێویستناكات زۆر زیرهك بیت، چونكه ئهمه لێكدانهوهیهكى بیركارییانهى زۆر سادهیه”!
لیزێ پۆرتهر: كهواته مهبهستت ئهوهیه، داهاتهكات به یهكسانى هاوبهشى پێنهكراون لهگهڵ سلێمانى؟ بۆچى بهیهكسانى دابهشنهكراون؟
بافڵ تاڵهبانى: بههۆى چهند هۆكارێكى سهیرهوه! لهبرى ئهوهى وهك ههموو وڵاتانى دونیا ههموو داهاتهكان له داهاتى سنوورهكان و باج بچنه ناو یهك سندوقهوه و دواتر به یهكسانى دابهشبكرێنهوه داهاتهكان دابهشناكرێنهوه! ئهمه ئهو شته نییه كه لێره روودهدات! له راستیدا، سندووقهكهى ئهوێ و سندوقهكهى ئێره جیاوازن، تهنیا سیستمێكى نا لۆجیكییه! شتێكى وا له بهریتانیا روونادات! بۆ نمونه بێرمینگهام خۆى پارهى خۆى پهیداناكات و ههموو شارهكانى تریش پارهكهیان كۆبكهنهوه بهیهكهوه و كاربكهن. بهداخهوه ئهوهى ئێستا روودهدات، بهروونى وهك سزا دهردهكهوێت و ئێمهش وابیرماندهكردهوه كه ئهمه سزادانى دارایی بێت، لهبهر ئهوهى ناكۆكى ههبوو لهنێوان ئێمهدا لهسهر بابهتى دانانى سهرۆك كۆمارى عێراق. مهبهستم ئهوهیه، وا دابنێ پۆستێك ههیه و دوو حزبیش كاندیدیان ههیه بۆ ئهو پۆسته، ئیتر من تێناگهم ئهمه ئهبێت بۆچى ئهوهنده بكرێته كێشهیهكى گهوره؟! ئهوه بهشێوهیهك له شێوهكان ئاساییه! ئهگهر له بهریتانیا گهوره بووبیت ئهوه شتێكى ئاساییه؟! بۆ نمونه، پارتى پارێزگاران و پارتى كار ههیه، لهولاشهوه پۆستى سهرۆك وهزیران ههیه كه ههردووكیان ههوڵى بهدهستهێنانى دهدهن. بهڵام تۆش دهزانیت كه پارتى كار دهبێت دابنیشێت، چونكه ناتوانن ئهو پۆسته وهربگرن، بهشێوهیهك له شێوهكان ئهوه نا لۆجیكییه.
من وابیرمهكردهوه كه لهدواى ههڵبژاردنى سهرۆك كۆمار شتهكان باشتر دهبن، بهڵام ئێستا وابیردهكهمهوه كه شتهكه كۆسپى زۆرترى كهوتووهته بهردهم و تهنانهت به شتێكى كهسى وهرگیراوه. من خۆزگهم دهخواست لهدواى ئهم بابهته شتهكان ئارام ببنهوه، بهڵام من ئهمه نابینیم ئێستا بههیچ شێوهیهك! ئهوهى ههیه تهنیا زیاتربوونى بهربهستهكان و خراپبوونى پهیوهندییهكانه و كارنهكردنه بهیهكهوه. لهراستیدا، حكومهتهكانى پێشتر ههرگیز بهمشێوهیه نهبوون.
لهبیرمه قوباد تاڵهبانى برام، لهكاتى شهڕى داعشدا و له لوتكهى قهیرانى داراییدا كارى دهكرد، هێشتاش ههست و ژینگهى ئیشكردن بهشێوهى گروپ و هاوبهش ههبوو لهنێو حكومهتهكهیدا. لهنێو كۆبوونهوهیهكى كابینهى حكومهتهكهدا كهس نهیدهزانى كێ گۆڕانه، كێ پارتییه و كێ یهكێتییه، تهنیا مهگهر خودى كهسهكانت بناسیایه، بهڵام ئێستا منداڵێكى تهمهن پێنج ساڵان بهره نێو كۆبوونهوهى ئهنجوومهنى وهزیران دهتوانێت دهستنیشانى بكات كه ئهم كهسه بهشێك نییه لهو لایهنه یان ئهم لایهنه هاوشێوهى ئهو لایهنهى تر نیه! ئهمهش بهتایبهتى پهیوهندى به یهكێتییهوه نییه! ئهگهر سهیرێكى پهرلهمان بكهیت بۆ یهكهمجاره له مێژوودا كه ئهم ههموو لایهنه دهیانهوێت پهرلهمان بهجێبهێڵن. سهیرى ئهو ههموو پهرلهمانتاره سهربهخۆیه بكه كه دهیانهوێت پهرلهمان بهجێبهێڵن، یان گروپه ئیسلامییهكان كه دهیانهوێت پهرلهمان بهجێبهێڵن!
ئێمه وهك یهكێتى زۆر بێزاربووین لهمه. ئایا ئهمه بهڕاستى رێككهوته؟ یان شتێك روویداوه؟ ئایا پاڵنهرێك لهپشتى ئهم بابهتهوه ههیه؟ من پێموایه دهبێت ئهم پرسیارانه لهخۆمان بكهین.
وابیردهكهمهوه ئهگهر به لۆجیكیانه بیر لهم بابهته بكهینهوه تێدهگهین، ئهم ههموو گرژى و نائاسودهییهى كه ههیه نیشانهیه بۆ ئهوهى كه شتێك بوونى ههیه و روودهدات. خۆ من نیم!
لیزێ پۆرتهر: ئایا دهتوانین بڵێین رێككهوتنى ستراتیجى ساڵى 2007 لهنێوان یهكێتى و پارتى بۆ بهڕێوهبردنى كوردستان كۆتایی هاتووه؟
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ، بهههر شێوهیهك له شێوهكان كۆتایی هاتووه. لاى پارتى لهدواى كۆچى دوایی مام جهلالهوه ئهم رێككهوتنه كۆتایی هاتووه، كه ئهمهش كهمێك مایهى سهرسامییه! نهئهبوو بهمشێوهیه بیڵێم، بهڵام دهزانیت، ئهوه بۆچوونى ئهوانه و ئهوانیش ئازادن كه بۆچوونى خۆیان ههبێت و پێوهى پهیوهست بن.
لیزێ پۆرتهر: تۆ وتت چهندین كۆبوونهوهت لهگهڵ بهرپرسى جیاواز له پارتى ههبووه، گهیشتن به هیچ لێكتێگهیشتنێكى هاوبهش لهسهر كێشهى ناردنى پاره بۆ سلێمانى؟
بافڵ تاڵهبانى: بههیچ شێوهیهك، بههیچ شێوهیهك. بهڵێن لهدواى بهڵێن، بهڵێن بۆ پێكهێنانى لیژنه، بهڵێن بۆ چاوخشاندنهوه به سیستمهكه، بهڵێن بۆ سهیركردنى كێشهكان…هتد، بهڵام لهسهر ئهرزى واقیع هیچ شتێك!
ئێمه زۆر ههوڵماندا بۆ ئهوهى خۆمان لهگهڵ ئهم بابهته بگونجێنین. بیرمه له كۆبوونهوهمان لهگهڵ كاك مهسرور من و براكهم (قوباد تاڵهبانى) بهڵێنماندا وهك نیازپاكییهك چهند ههنگاوێك بچینه پێشهوه و كۆمهڵێك شت بكهین. كۆمهڵێك شت ههبوون كه پێموایه بۆ كاك مهسرور گرنگ بوون و ئێمه پێماندا، بۆ ئهوهى نیازپاكیمان نیشان بدهین.
لیزێ پۆرتهر: ئهو شتانه چى بوون؟
بافڵ تاڵهبانى: یهكێك لهوشتانه ئهوبوو كه ئهو دهیویست گۆڕانكارى له ئهنجوومهنى نهوت و غازدا بكات. ئێمهش بهتهواوهتى رازیبووین بهوه بهبێ هیچ دانوستانێك. ئهمه بهزانینى ئهوهى سێ ساڵ بوو ڤیتۆمان دهكرد. بهڕاستى پێموابوو كه ئهمه وادهكات ئهو ههستبكات كه ئێمه چهند جدین له هاتنهپێشهوه بۆ چارهسهركردنى كێشهكان و یارمهتیدانى ئهوان. دانهیهكى تریان بریتیبوو له رێككهوتنێك بۆ بردنهپێشهوهى یاساى كانزاكان.
لهبهر ئهوه با دانبهوهدا بنێین و بهڕێزهوه بڵێین، بهداخهوه ئهم حكومهته بهسیاسى كراوه بهشێوهیهكى تهواوهتى.
لهنێو حكومهتێكى هاوبهشیدا بۆ من یان بۆ كاك قوباد یان ههر كهسێكى تر گۆڕینى بهڕێوهبهرێكى گشتى كه له گهندهڵییهوه تێوهگلاوه بابهتێكى گرنگه، بۆچى رێگهى پێنادرێت؟ جێگرى وهزیر ههیه كه له گهندهڵییهوه تێوهگلاوه، بۆچى رێگهنادرێت بگۆڕێت. خۆ من كهیسى گهندهڵیم لهدژى ئهو نهجوڵاندووه، حكومهتهكهى مهسرور بارزانى جوڵاندوویهتى، ئێستا كه ئێمه دهمانهوێت بیگۆڕین، بۆچى نایگۆڕن! ئهمهش تهنیا بۆ فشار خستنهسهره و ئهم جۆره فشارخستنهسهرهش رێگهیهكى باش نیه بهتایبهتى كه لهگهڵ كهسێكى كورد بهكارى بهێنیت، چونكه وهك چۆن پارتى ناچهمێت بۆ فشار یهكێتى و لایهنهكانى تریش ناچهمن لهژێر فشاردا! پێموایه، پێویستناكات ههموو شتهكان بهمشێوهیه خراپ بكهین و بیانگهیهنینه ئهم ئاسته!
بابهتێكى تر كه بهڕاستى منى بێئومێد كردووه بریتییه له وهستانى ههموو شتێك له یهككاتدا! ئهمهش ئهو شته بوو كه من بهڕاستى ویستم له كاك مهسعودى تێبگهیهنم و لهگهڵى بیبهمه پێشهوه، وتم: سهیركه كاك مهسعود، ئێمه ئهگهر 20 كێشهمان ههبێت و لهو 20ه دوو دانهیان چارهسهرنهكراو بن لهئێستادا با دهستبه چارهسهركردنى 18 كێشهكهى تر بكهین، ئهوكات ئاسانتر دهبێت بۆ كێشهكانى تر كه چارهسهریان بكهین، بهڵام لهئێستادا پارتى بهمشێوهیه بیرناكاتهوه! بهگوێرهى بیركردنهوهى ئهوان ئهگهر شتێك بهشێوهى خۆى نهڕوات ههموو شتهكانى تریش تێكدهچن لهگهڵى، ههموو ئامێرهكه لهئیش دهكهوێت.
لیزێ پۆرتهر: تۆ كهمێك باسى دوو ئیدارهیت كرد له رابردوودا
بافڵ تاڵهبانى: من باسى چارهسهری و شێوازێك له تهڵاقدانم كرد. وابیرناكهمهوه بههیچ شێوهیهك باس لهتكردنى ههرێمم كردبێت یان دوو ئیدارهیى، سیستمهكه فیدراڵییه، چهندین سیستمى فیدراڵى ههیه ئێمه دهتوانین چاویان لێبكهین. ئێمه باوهڕمان به یهكگرتووى كوردستان ههیه، چونكه ئێمه شهڕمان كردووه بۆ یهكگرتووى كوردستان و من وابیردهكهمهوه، ئێمه ئهندازیارى یهكگرتوویى كوردستانین، بهڵام لەكۆتایشدا، ئیشى حكومهت چییه؟ ئامانج له ههبوونى حكومهت چییه؟ ئهى نابێت خزمهتى خهڵك بكات؟ چاودێرى كۆمهڵگه بكات؟ خزمهتى كهسانى بهتهمهن بدات؟ یارمهتى خێزانى شههیدهكانى بدات؟ یارمهتى خوێندكاران بدات؟ یارمهتى كهسان و رهمزه ئاینییهكان و مزگهوتهكان بدات؟! ئهگهر حكومهت ئهمانه نهكات، ئیتر پێویسته مرۆڤ پرسیارى جددى لهخۆى بكات، بۆچى حكومهت ئهمانه ناكات؟ سوودى ئهم جۆره حكومهته چییه؟
لیزێ پۆرتهر: ئایا باسى چارهسهرى كێشهى جیاوازت كردووه لهگهڵ بهغداد؟ چونكه ئهمه ئهو شتهیه كه ههندێك كهس خوێندنهوهیان بۆ كردووه له قسهكانى كۆتا چاوپێكهوتنت لهگهڵ رووداو، كاتێك كه باسى چهند چارهسهرییهكى جیاوازت كرد.
بافڵ تاڵهبانى: ئێمه باسى چارهسهرهكانمان كرد بۆ ههمووان، پێشموابێت دوو بۆ سێ رێگاى جیاواز ههیه بۆ ئهنجامدانى ئهوه. رێگاى كلاسیكى بۆ جیابوونهوهیهكى دۆستانه بریتیه له وتنى دهستهواژهكانى، “تهڵاقم دایت، تهڵاقم دایت، تهڵاقم دایت” سێ جار رووبهڕووى ئاوێنه یان ههرشتێكى تر.
لیزێ پۆرتهر: تۆ كهمێك باسى خوێندكارانت كرد، له ئێستادا خۆپیشاندانى خوێندكاران ههیه له ههڵهبجه و سلێمانى و دهرماڵهكانیان وهرنهگرتووه ئهمساڵ.
بافڵ تاڵهبانى: وهریشیناگرن.
لیزێ پۆرتهر: بۆچى؟ بههۆى تێچووهكهیهوه؟
بافڵ تاڵهبانى: ئهوان پارهكه نادهن به خوێندكاران دهنا تهنیا چهند ملیۆنه دۆلارێكه و ئامادهنین پێیانبدهن، بهمهبهست ئهو كاره دهكهن بۆ ئهوهى خوێندكار خۆپیشاندان بكات. خۆشبهختانه ئێمه بهتهواوهتى و بهشێوهیهكى سهربهخۆ له ماوهى رابردوودا توانیمان لهو پاره زیادهیهى كه لهبهردهستماندابوو بهشه ناوخۆییهكانیان و شوێنى وانه خوێندنهكهیان بۆ نۆژهنبكهینهوه و خزمهتگوزارییه سهرهتاییهكانیان بۆ دابینبكهین كه ساڵانێك بوو بهتهواوهتى لهلایهن حكومهتهوه فهرامۆشكرابوون.
له ئێستادا توانیومانه قسه لهگهڵ خوێندكارهكان بكهین و رازیان بكهین كه له شوێنێكى دیاریكراو و لهكاتێكى دیاریكراودا خۆپیشاندان بكهن، جیاواز له چهند گروپێكى خوێندكار كه زۆر بچووكن و لهڕووى سیاسیهوه ئاراستهكراون.
لیزێ پۆرتهر: ئهگهر پارتى بڵێت: ئهوه ئیشى سلێمانییه كه دهرماڵهكانیان بدات!
بافڵ تاڵهبانى: بهڵام من روونمكردهوه كه ئهوه بۆچى مهحاڵه.
لیزێ پۆرتهر: لهبهر ئهوهى پارهتان بۆ رهوانهناكرێت؟
بافڵ تاڵهبانى: بهتهواوهتى بهوشێوهیه.
بۆ نمونه، بهیانیهك ههڵدهستیت لهخهو و دهبینیت، باشترین، پرۆفێشناڵترین و راهێنراوترین هێزى عێراق كه تا ئێستاش ئۆپراسیۆن دژى داعش ئهنجام دهدهن بودجهكهى بڕدراوه.
ئهم بابهتهش هیچ هۆكارێكى یاسایی نییه. بهیانیهك كهسێك له خهو ههڵدهستێت و دهڵێت: “ئۆه، ئهزانم چۆ فشار بخهمه سهر یهكێتى، ئهمه ئهنجام دهدهم”! ئهمه زۆر ناڕاستگۆیانهیه و ئامانجى خۆشى ناپێكێت.
من ئهگهر بمویستایه له ههولێر لهڕووى سیاسییهوه بههێزتر بم، ههولێرم تووشى برسیهتى نهدهكرد، پێچهوانهكهیم ئهنجام دهدات. بیرمه رێك لهم خانووه (ماڵى مام جهلال له بهغداد) لهگهڵ مام جهلال و كاك مهسعود و كاك كۆسرهت دانیشتبووم، مام جهلال وتى: پێویسته كارێك بكهین كه ههولێریش وهك سلێمانى جوان بێت، بهڵام سهیركه ئێستا گێچهكه لهكوێدایه. زۆرجار من لهگهڵ كاك قوباد گاڵته بهیهكهوه دهكهین و من دهڵێم: ئێمه هێشتا چاوهڕێى جادهیهكین، ههولێریش خهریكه خهڵك ئهنێرێت بۆ مهریخ. منیش كهشتیوانى ئاسمانى كوردم دهوێت! بهڵام ئایا ئهتوانین ئێمه جادهیهكمان ههبێت؟ ئایا خوێندكارهكانى من دهرماڵهیان بۆ خهرج دهكرێت؟
لیزێ پۆرتهر: زۆر بهڕوونى ئێستا چهقبهستوویهتییهك ههیه له حكومهتدا و قوباد تاڵهبانى ناڕواته كۆبوونهوهكانى ئهنجوومهنى وهزیرانهوه چهند ههفتهیهكه؟
بافڵ تاڵهبانى: نهخێر ناڕوات.
لیزێ پۆرتهر: ئهى وهزیرهكانى ترى یهكێتى؟
بافڵ تاڵهبانى: نهخێر.
شتهكهى قوباد دوو قاته، سێ قاته، لهراستیدا چهند قاته. ئهم بابهته پێش ههمووشتێك بڕیارى قوباده و منیش بهتهواوهتى پشتیوانى دهكهم. ئێمه خهڵك دهنێرینه كۆبوونهوهكانهوه بۆ ئهوهى چاودێرى بكهن و دڵنیابنهوه لهوهى كه هیچ بڕیارێكى شێتانه نادرێت، لانیكهم دهتوانین زانیاریمان ههبێت كه چى دهگوزهرێت. ئهم كهسانه ههفتانه لهلایهن كاك قوبادهوه ههڵدهبژێردرێن، بهڵام خۆى ناچێتهوه بۆ كۆبوونهوهكانى ئهنجوومهنى وهزیران تاوهكو ئهو كاتهى كه ئهم كێشانه چارهسهر دهكرێن، تاوهكو ئهوكاتهى كه بهشێوهیهك لهشێوهكان دادپهروهرى بهرقهرار دهبێت.
پاشان بابهتێكى تر ههیه، یهكێتى زۆر بێزاره لهو دۆخه ئهمنییهى كه له ههولێر ههیه، چونكه دهركراوێك له خاكى یهكێتى رێگهى بهخۆیداوه كه 200 مهتر لهدوورى ماڵى براكهم (قوباد تاڵهبانییهوه) هێز كۆبكاتهوه.
لیزێ پۆرتهر: ئهژى ئهمین؟
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ، ئهوه زۆر شتێكى چاوهڕواننهكراوه و بهتهواوهتیش قبوڵنهكراوه. ئهمه ئهوه نیشاندهدات كه یهكێتى چهند دانبهخۆداگره، چهند خواستى ئهوهى ههیه كه نهكهوێته ناو ئهم كێشه خراپهوه. ئایا دهتوانین خهیاڵى ئهوه بكهین كه ئهم شته له بهریتانیا رووبدات؟! ئێمه حكومهتێكى هاوبهشمان ههیه، لهم نێوهندهشدا خزمهتكارهكهى سهرۆكوهزیران هێز كۆدهكاتهوه و دهینێریته سهر ماڵى جێگرى سهرۆك وهزیران. ئهم شته زۆر دووره له ههموو ئهوهى من ئهزموونم كردووه. من ههندێك ئهزموونى سهیرم كردووه لهم ماوهیهدا، كه هیچ روونكردنهوهیهكیان بۆ نییه.
لیزێ پۆرتهر: ههندێك دهڵێن، دواى كوشتنى هاوكار جاف تۆ وههاب ههڵهبجهیت بردووه بۆ ههولێر بۆ كۆبوونهوه لهكاتێكدا كه ئهو فهرمانى گرتنى ههیه له ههولێر، ئهوه بۆ ئیستفزازكردنه؟
بافڵ تاڵهبانى: ئهوه بهراورد ناكرێت به كۆكردنهوهى هێز و هێرشكردنه سهر ماڵى جێگرى سهرۆك وهزیران. سهبارهت به كێشهكهى هاوكار جافیش، ئێمه نكۆڵیمان لێكرد و داواى لێكۆڵینهوهیهكى هاوبهشمان كرد و ئێستاش داواى دهكهین، بهڵام پارتى نایهوێت ئهو كاره بكات. لهبرى ئهوه، خۆیان سهرقاڵكردووه به بهرههمهێنانى فیلمى بێماناى بۆڵیودهوه كه ئێمه بهتهواوهتى بههۆى ههڵهكانى ناوییهوه پێكهنین.
لهبارهى وههاب ههڵهبجهیشهوه، ئهو رۆژه لهگهڵم هات بۆ ههولێر بۆ سهردانیكردنى خێزانى یهكێك له پێشمهرگه بریندارهكانمان كه له ههولێره، ئهمهش چهندین جارى تر روویداوه. بابهتى فهرمانى دهستگیركردنهكهش ئێمه ههرگیز بهشێوهیهكى جددى وهرمان نهگرتووه. وههاب بهشێوهیهكى فهرمى لهگهڵ من هات بۆ فڕۆكهخانه، بهقاچاخ نهمانبرده ههولێر. ئهمتوانى به یهكێك له هێلیكۆپتهرهكانم بیبهم له ناوهڕاستى ههولێر دایبنێم و كهسیش ههستى پێنهكات. ئهگهر باس له فهرمانى گرتنهكهش بكهین، خۆ منیش فهرمانى گرتنم ههیه، قوبادیش بهههمانشێوه. كهواته، ئایا یاسا ههیه؟ یان یاسا نییه؟ ئهگهر یاسا ههیه نهئهبوو منیش بچم بۆ ئهو كۆبوونهوهیه له ههولێر، نه ئهبوو قوبادیش له ههولێر ئیش بكات، ئهوكاته وههابیش نهئهبوو بچێت بۆ ههولێر.
من لهگهڵ ئهو شته سهیرانه راهاتووم، من حهز ئهكهم خهڵك له دادگا دادگایی بكرێت نهوهك له تهلهفزیۆن، بهڵام پێموانییه له ئێستادا ئێمه ئهو كاره بكهین. ئهم بابهته كۆتاییهكهى ههڵدێرانه، چونكه وامانلێدێت كه خهڵكى له تیك تۆك دادگایی دهكهین. نامهوێت بێڕێزى بكهم بهرامبهر پارتى، بهڵام من حساب بۆ شتى بێمانا ناكهم و ئهو شتهش به بێمانا دهبینیم.
لیزێ پۆرتهر: وههاب ههڵهبجهیی بهرپرسى هێزى دژهتیرۆره له سلێمانى، پێتوایه دهتوانیت ئهو درزه چاكبكهیتهوه كه لهنێوانتاندایه لهگهڵ پارتى ئهگهر ئهو لهو پۆسته گرنگهدا بمێنێتهوه؟
بافڵ تاڵهبانى: ههندێك كهس له پارتى ئهو قسهیه دهكهن، بهڵام وهڵامى كورت و پوختى من ئهوهیه، بهڵى دهتوانین. لهراستیدا ئهمهش بێمانایه، چونكه هیچ لێكۆڵینهوهیهك ئهنجام نهدراوه، با لێكۆڵینهوهیهكى هاوبهش بكهین، تهنانهت با وڵاتانى بیانیشى تێدابێت، بۆچى شتێكى وا ناكهین؟ ئهگهر زۆر دڵنیان لهو شتانهى كه دهیڵێن بۆچى ئامادهنین لێكۆڵینهوه بكهن. من بێوهفانیم بهرامبهر ئهوانهى كاریان لهگهڵ دهكهم. من هیچ بێوهفاییهك نیشان نادهم لهبهرامبهر پاڵهوانهكانى كوردستان وهك وههاب، تهنیا لهبهرئهوهى كهسێك له پارتى بهیانییهك لهخهو ههستاوه و بڕیاریداوه چهند تۆمهتێكى سهیرى ئاراستهبكات كه ئێمه بهتهواوهتى نكۆڵیمان لێكردووه.
لیزێ پۆرتهر: ئایا تۆ نكۆڵى دهكهیت لهوهى كه وههاب ههڵهبجهیی هاوبهشبووبێت له كوشتنى هاوكار جاف؟
بافڵ تاڵهبانى: بهدڵنیاییهوه.
ئهزانى چ شتێك دژبهیهك و سهیره؟ ههموو ئهوانهى كه من قسهم لهگهڵ كردوون، تهنانهت ئهوانهشى كه له پارتى دیموكراتى كوردستانن نهیاتوانیوه هۆكارێكم پێبدهن، كه ئێمه بۆچى ئهبێت شتێكى وا ئهنجام بدهین؟
ئهنجامدانى شتێكى وا سوودى چییه بۆ ئێمه؟!
سودى بۆ پارتى چییه؟ سوودى چییه بۆ دژه تیرۆر یان ههر رێكخراوێكى تر له كوردستان. تهنانهت یهك كهسیش لهوانهى كه من قسهم لهگهڵ كردوون نهیاتوانى هۆكارێكم پێبڵێن! من ساڵێكه رائهكهم و ئهمڕۆ و دێم بۆ لاى كاك مهسعود بۆ ئهوهى پهیوهندییهكانمان چاك بكهمهوه، كهواته سوودى ئهنجامدانى ئهمه چییه! من چى بكهم كهسێك بهیانییهك لهخهو ههستاوه و بیرى كردووهتهوه و وتویهتى: ئۆه ئهمه ئیشى خۆى دهكات!
لیزێ پۆرتهر: له كۆتا چاوپێكهوتنتدا لهگهڵ رووداو باسى ئهوهت كردووه كه ههرێمى كوردستان پشت به غازى سلێمانى ئهبهستێت كه له كۆرمۆرهوه دێت و سهرچاوهكانى غاز له سلێمانین كه لهژێر كۆنترۆڵه یهكێتیدایه؟
بافڵ تاڵهبانى: له راستیدا لهژێر كۆنترۆڵى یهكێتیدا نین، بهڵكو دهكهونه ناوچهى جوگرافیاى ژێر كۆنترۆڵى یهكێتى. دهنا، یهكێتى بههیچ شێوهیهك پهیوهندى به هیچ یهك له گرێبهستهكانى غازى سروشتییهوه نییه.
لیزێ پۆرتهر: تا چ رادهیهك كێشهكانى تایبهت به وزه هۆكارن له گرژبوونى پهیوهندییهكانى یهكێتى و پارتى؟
بافڵ تاڵهبانى: تا ئهو رادهیهش نیه كه تۆ بیرى لێدهكهیتهوه. من زۆر نائومێدم له سیاسهتى نهوت و غاز و لام پهسهند نییه. پێموایه سیاسهتێكى كاریگهر نییه تێناگهم بۆچى خواستى ئهوه نییه كه ئیش لهگهڵ بهغداد بكهین. من كهسێكم كه شارهزایی دارایی نیم، بهڵام دهزانم كه بهسره ههزار هێندەی سلێمانى دهوڵهمهنده، تهنیا بهسره، ئهگهر سهرۆكوهزیران بێت بۆ لاى من و پێم بڵێت: سڵاو، بافڵ تاڵهبانى، دهورییه بچووكهكهى خۆت بخه سهر مێزه گهوره و ئیتر تۆ دهبیته بهشێك له مێزه گهورهكه كه بهسرهشى تێدایه، وهك ههلێكى زێڕین سهیرى دهكهم.
ئیتر ئهمهش واملێدهكات كه بپرسم، ئهگهر ناتهوێت ئهو شته بكهیت؟ بۆچى ناتهوێت ئهو شته بكهیت؟ ئهبێت دهورییهكهى خۆت چى لێبێت؟ خواردنهكهى سهرى بۆ كوێ دهڕوات؟ چونكه لهڕووى لۆجیكییهوه ناكرێت كهسێك ههبێت كه نهیهوێت ئهو شتهبكات.
شتهكه ئهوهیه بمانهوێت یان نهمانهوێت كۆمهڵێك گرێبهست بۆ چهند ساڵێك واژووكراون. سهرى ئهو ژمارانه بكه كه چهن ساڵێك ئاشتى ههورامى به ئێمهى وتن. ئهو بهڵێنانهى كه پێیداین كه كوردستان چى لێدێت، سهیرى واقیعهكهش بكه كه چۆنه؟!
تاكه كێشهى ئێمه لهگهڵ غازى سروشتى ئهوهیه، نامانهوێت بهخراپى بهڕێوهببرێت وهك نهوت. ئهوه تاكه كێشهى ئێمهیه، چونكه ئهوه تاكه سهرچاوهیه كه لهدهستى ئێمهدا ماوه، له دهرهوهى ئهو كانزایانهى كه ههمانن. ئهگهر غازیش بهشێوهیهكى خراپ بهڕێوهبهرین ههرێمى كوردستان تووشى كارهسات دهبێت.
ئێستا شتێكت پێدهڵێم كه پێشتر به هیچ كهسم نهوتووه، چهند مانگێك لهمهوبهر لێدوانێكى تارادهیهك تووندمدا، بۆ ئهوهى كاردانهوهكان بزانم؟
لیزێ پۆرتهر: بهڵێ
بافڵ تاڵهبانى: مهگهر بهسهر لاشهى مندا غاز رهوانهى دهرهوهى وڵات بكهن.
لیزێ پۆرتهر: خهریك بوو پرسیارى ئهوهت لێبكهم.
بافڵ تاڵهبانى: ئهوهبوو ئهو ئهنجامه روویدا كه چاوهڕێم دهكرد، وهفدێكى بچووك له ههولێرهوه هات. وتیان، با گفتوگۆ بكهین لهسهر غازى سروشتى. زۆر دڵخۆشبووم. من وابیرم دهكردهوه ئێستا دادهنیشین و سهیرى دۆخهكه دهكهین بهشێوهیهكى ئهقڵانى، چهند غازمان ههیه؟ ئهمانهوێت چهند بهرههم بهێنین؟ چى لێدهكهین كه بهرههممانهێنا؟ وابیرم ئهكردهوه كه لهوانهیه یهكهمجار بازرگانییه بچووكهكانى پێ پڕبكهینهوه، كارهباى 24 كاتژمێرى پێ بهرههم بهێنینن دواتر ههرچهندى مایهوه ههناردهى بكهین، بۆ نمونه بهغدا پێویستى به غاز و كارهبا ههیه، ئهوروپا پێویستى پێیهتى، توركیا پێویستى پێیهتى. من وردهكارییهكى نازانم، بهڵام پێویستى به بیركردنهوهى ورد نییه كه له هاویندا غاز رهوانهى بهغداد بكهین كه پێویستیان پێیهتى، له زستانیشدا ههناردهى ئهوروپاى بكهین. ئهوه ئهو شتهبوو كه من له مێشكى خۆم دامنابوو و بیرم لێدهكردهوه كه گفتوگۆى لهسهر بكهین. دواى كه هاتن ئهزانى باسى چیمان كرد؟ لهسهدا چهند بۆ یهكێتى و لهسهدا چهند بۆ پارتى؟ راستگۆبم، وتم: بچنهدهرهوه، ئهمه ئهو شته نییه كه من دهمهوێت گفتوگۆى لهبارهوه بكهم. ههمان ئهو شتانهى پێشوو بوو. غاز موڵكى یهكێتى نییه، موڵكى پارتى نییه، موڵكى خهڵكى كوردستان و عێراقه. هى من نیه و منیش دهسهڵاتم بهسهریدا نییه.
ئهم جۆره بیركردنهوهیهش ئهبێت بگۆڕێت. ناتوانین بهیانییهك لهخهو ههستین و بڵێین: چهند كێڵگهیهكى غاز لێرهیه و چهند كێڵگهیهكى نهوتیش لهوێیه، ئۆو ئهمه عهین زالهیه و من دهیبهم بۆ خۆم. بۆچى؟ چۆن دهوێریت شتێكى لهو شێوهیه بكهیت؟ به چ مافێك ئهو نهوته دهبهیت؟ ئهمه نهبوونى دامهزراوهیه كه رێگهدهدرێت شتى لهم شێوهیه رووبدات، نهبوونى دامهزراوهى راستهقینهیه. كاتێكیش كه یاسا سهروهر نهبێت بێگومان دامهزراوهى راستهقینهش نابن. با چیرۆكێكى ترت بۆ باس بكهم كه لهلایهن ئاسایشهوه دیكیۆمێنت كراوه (بهڵگه كراوه) كه ڤیدیۆیه. كهسێك ههیه ناوى عهبدوڵاى كوێخا موبارهكه له چهمچهماڵ. كهسێكى نزیكى، نازانم بهدروستى چیهتى، بهڵام كهسێكى نزیكه لێوه، نامهوێت به ههڵه بیڵێم لهبهر هۆكارى یاسایی، بهلام با بڵێین كهسێك كه پهیوهندى به ئهوهوه ههیه، تێوهگلاوه له كوشتنى كارمهندێكى ئاسایش، بهڵگهى ڤیدیۆیی ههیه و فهرمانى دهستگیركردنیشى ههیه. بیرى لێبكهیهوه چى له فهرمانى دهستگیركردنهكهى هات؟ بۆچى دهستگیرنهكرا؟ من پێتئهڵێم چى روویدا. كهیسهكهى گوازرایهوه بۆ یهكێك له دادگاكانى ههولێر، بهشێوهیهكى سحرى سوڵحى عهشایهرى بۆ كرا و چارهسهركرا. چیرۆكهكه لێره كۆتایی نایهت، بهیانیهك ههڵدهستێتهوه و بووه به لیوا. له شهوڕۆژێكدا له كهسێكى ههڵاتووى داواكراوه بوو به فهرماندهى هێز و هێزهكهشى به فهرمى بووه بهشێك له حكومهتى ههرێم. ئهمه شتێكى سهیره، ههر زۆر سهیره. پێش ههموو شتێك ئهمه بێڕێزییه به پێكهاتهى سهربازى ئێمه. ئهوان باسى چاكسازیدهكهن له هێزى پێشمهرگهدا ئهمه چاكسازییهكهیه؟ كهسێكى راكردووى تۆمهتبار بكهن به فهرمانده له شهووڕۆژێكدا.
لیزێ پۆرتهر: پێتوایه ئهمه پارتییه كه دهیهوێت له ناوچهكانى ژێردهسهڵاتى یهكێتى هێز دروستبكات؟
بافڵ تاڵهبانى: پێویستیان بهوه نیه هێز له ناوچهكانى ژێر دهسهڵاتى یهكێتیدا دروست بكهن، به جددى پێویستیان بهوه نییه. له خراپترین كاتى پهیوهندى نێوان من و كاك مهسعود كه به ددان و نینۆك شهڕماندهكرد له بهغداد، كێشهیهكى ئهمنى له دهوروبهرى ههولێر دروستبوو. من تهلهفۆنم بۆ كاك مهسعود كرد و پێم وت: ئهگهر شتێك روویدا من و هێزهكانى دژهتیرۆر دێین و چارهسهرى دهكهین، لهبهرئهوهى نامهوێت خهڵك وابیربكهنهوه كه كورد یهكگرتوو نییه.
ئهمه ههمووى ههله بۆ خهڵكى خراپ كه شتى خراپ بكهن. بۆ ئهوهى ههرێمهكه بخهیته سهر ئاگر تهنیا یهك تهقهكردن پێویسته، كهسێك لهولا گوللـهیهك دهتهقێنێت و كهسێكى تریش لهملا وهڵامیدهداتهوه، شتهكان ههمووى تێدهچێت بهسهر یهكدا و پێش ئهوهى تۆ ههستى پێبكهیت ههرێمهكه دهكهوێته سهر ئاگر. لهبهر ئهوه من ههرگیز تۆڵهى ئهم شتانه ناكهمهوه، دهنا زۆر ئاسانه. هۆزهكانى لاكهى تر دهستم ماچ دهكهن بۆ ئهوهى هێزیان بۆ دروستبكهم و ئهشتوانم بۆ به كاریگهرانه ئهو كاره بكهم. تهنانهت ئێستا ناوى سێ لهوانه له مێشكمدایه كه دهتوانم هێزیان بۆ دروست بكهم.
لیزێ پۆرتهر: له دهۆك و ههولێر
بافڵ تاڵهبانى: به دڵنیاییهوه، بهڵام ناكرێت خراپه به خراپه وهڵام بدرێتهوه. ئهمه یهكێكه له هۆكارهكان كه یهكێتى ئهو یارییه ناكات. من ئاماده نیم ئهو یارییه بكهم چونكه یارییهكى خراپه، باوهڕیشم وایه بهمزووانه پارتى لهوه تێدهگات كه ئهو جۆره یارییانه ئهنجامیان نابێت.
لیزێ پۆرتهر: خهڵكى خهمیانه كه ئایا دهگهڕێنهوه بۆ ساڵانى 1990كان كه یهكێتى و پارتى شهڕیان لهدژى یهكترى دهكرد.
بافڵ تاڵهبانى:ههرگیز، بهسهر جهستهى مندا.
لیزێ پۆرتهر: با بگهڕێینهوه بۆ بابهتى بۆرى غاز، كار گروپ گرێبهستى ئهو پرۆژهیهى وهرگرت.
بافڵ تاڵهبانى: نهخێر، كار گروپ ئهو پرۆژهیهى وهرنهگرت، بهڵكو ئهو پرۆژهیەى پێدرا، هیچ پرۆسهیهكى تهندهرین نهبوو، نهشچوو بۆ ئهنجوومهنى نهوت و غاز. هیچ تهندهرێك له ئارادا نهبوو. كهسێك بهیانى لهخهو ههستا و وتى: با ئهمه بۆ كار گروپ بێت. كێ خاوهنى كار گروپه؟ ئهوه گهندهڵییهكى زۆر روونه.
چاوهڕێش دهكهن ههمووان دانبیشن بهبێ دهنگى و بڵێن، نهخێر نهخێر، ئاساییه ئهو شته لهپێناو سهقامگیرى ههرێمهكهمان، لهپێناو حكومهتى ههرێم با هیچ شتێك نهڵێین. ئهمه بێڕێزییه به خهڵكى كوردستان كه ئهم شتانه روودهدهن. گهیشتووهته لوتكه، راهاتوون كه ساختهكارى ئهنجام بدهن. جاران سێ بۆ چوار كۆمپانیا ئامادهیی خۆیان دهرببڕیایه بۆ ئهوهى ئهم كاره بكهن، بهڵام ئێستا دۆخهكه وایلێهاتووه، كه گوێ بهوهش نادهن، كهوتوونهته سهر رێگاكه و راهاتوون كه پاره بخهنه گیرفانیانهوه. وایان لێهاتووه بهیانیهك لهخهو ههڵدهستن و دهڵێن: ئۆو كارگروپ، ئهمهى بۆ دهرچوو، ئهمه بۆ كار گروپ.
لیزێ پۆرتهر: كار گروپ گرێبهستى بۆرى پێدراوه، لهو كاتهوه چى روویداوه؟ تۆ دژایهتى ئهو گرێبهستهت دهكرد.
بافڵ تاڵهبانى: بهڵى من ئهو كارهم كرد.
لیزێ پۆرتهر: ئهى ئهوه ئێستا چى لێدێت؟ چى روودهدات.
بافڵ تاڵهبانى: بهتهواوهتى هیچ شتێك. من ههوڵمدا دانوستانیان لهگهڵ بكهم، بهڵام وهك بینیمان دانووستانهكه گهیشتن بهش و بهش كارى كه ئهوه به هیچ شێوهیهك ئامانجى من نیه. من دهمویست گفتوگۆ لهسهر ستراتیج بكهم.
لیزێ پۆرتهر: وا دهردهكهوێت كه تۆ بیرۆكهیهكى جیاوازت ههیه لهبارهى ئهوهى كه كهرتى نهوت و غاز چۆن كار دهكات و چۆن دهبێت كارى تێدا بكرێت؟
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ
لیزێ پۆرتهر: ئهگهر تۆ كهرتى غازى ههرێمى كوردستانت گهشهپێبدایه كه زۆرینهى له ناوچهكانى ژێر كۆنترۆڵى یهكێتى نیشتمانى كوردستاندایه ئهو پرۆسهیه چۆن دهبوو؟ به چ تیۆرییهك ئهوهت ئهنجام دهدات؟
بافڵ تاڵهبانى: نامهوێت ههرگیز كارێكى وا بكهم. ئهمه تووشى سهرسوڕمانت دهكات، بهڵام دهمهوێت حكومهت ئهو كاره بكات. بهڵام حهزیش دهكهم ئهو حكومهته حكومهتى منیش بێت. تهنیا حكومهت چهند كهسێك نهبێت كه به پهنجهكانى دهست دهژمێردرێن. ههموو ئهوهى كه پێویسته شهفافیهت، پلانێكى یاسایی و دادپهروهرانهیه. نابێت ئهوهش لهبیر بكهین كه ئهم بابهته زۆر ئاڵۆز بووه بههۆى ئهو بڕیارهى كه دادگاى فیدراڵى عێراق داویهتى. دهبێت زۆر وریابین لهبارهى ئهم شتانه، چونكه ههموو شتێك پهیوهسته به یاساوه، چونكه ئهوه نیشانمان دهدات كه ئێمه لهكوێى هاوكێشهكهداین، ههركاتێكیش كه ئهوهمان زانى لهوانهیه بزانین بڕیاره دروستهكه بدهین.
تاكه شت كه من لێى دڵنیام ئهوهیه، سهرى خۆمان بكهین بهژێر خۆڵدا و بڵێین: له بهغدا شتێك رووینهداوه و ههموو شتێك باشه و با بهردهوام بین هیچ شتێك باشنابێت و چارهسهرێكى باش نابێت.
لهبهر ئهوه من هانى ئهوه دهدهم حكومهتى ههرێم له دۆخهكه تێبگات، با سهرهتا حكومهتى ههرێم رزگار بكهین.
ئهم دواییانه من تۆمهتبار دهكرێم بهوهى كه دهمهوێت حكومهتى ههرێم بڕوخێنم، من ئهگهر بنمویستایه لهماوهى پێنج خولهكدا ئهو كارهم دهكرد تهنیا به وتنى ئهوهى كه، “با یهكێتى بێتهدهرهوه له حكومهت”، بهڵام ئهوه ویستى من نییه. شانازى دهكهم بهو ههموو دانبهخۆداگرتنهى یهكێتیش كه له ماوهى رابردوودا نیشانیداوه. لهنێو حكومهتى ههرێمیشدا خهڵكانێك ههن كه زۆر بهباشى كاردهكهن بۆ ئهوهى حكومهتهكه لهناوبهرن، پێویستیان به هاوكاریی ئێمه نیه، چونكه بهبێ ئێمهش خۆیان خهریكه ئهو كاره دهكهن.
لیزێ پۆرتهر: هیچ پلانێكت ههیه بۆ گهشهدان بۆ بۆرى غاز له ناوچهكانى ژێر دهسهڵاتى یهكێتى لهم ستاتهدا؟
بافڵ تاڵهبانى: بههیچ شێوهیهك، من ههمان ئهو ههڵهیه ناكهم كه ئهوانى تر ئهنجامیاندا. ههرچى بكهین پێویسته یاسایی بێت، شهفاف و متمانه پێكراو بێت. ئهگهر بمویستایه شتێكى وابكهم چهند مانگێك لهمهوبهر زۆر بهئاسانى دهمتوانى بیكهم، رازیدهبووم بهو بهشى كه بۆم دانراوه و گیرفانى خۆم پڕدهكرد وهك ههموو ئهوانى تر، بهڵام پێموایه زۆر نابهرپرسیارانهیه ئێستا ئهو كار بكهین.
لیزێ پۆرتهر: وابزام دوێنێ فایهق زێدانت بینى؟
بافڵ تاڵهبانى: ئهو هاوڕێیهكى ئازیزى منه.
لیزێ پۆرتهر: باسى بڕیارهكهى دادگاى فیدراڵیتان كرد لهبارهى كهرتى نهوت و غازى ههرێم.
بافڵ تاڵهبانى: راستگۆبم نهخێر،
لیزێ پۆرتهر: ئهوهندهى من بزانم پێش پێكهێنانى حكومهت رێككهوتنێك كراوه كه حزبه كوردییهكان پشتیوانى پێكهێنانى حكومهت بكهن و له بهرامبهردا فشاره یاساییهكانى سهر كهرتى نهوت و غازى بوهستێنرێن كه لهگهڵ بڕیارهكهى دادگهى فیدراڵى دهستیانپێكردووه، ئایا ئهم فشارانه بهراستى كهم بوونهتهوه؟
بافڵ تاڵهبانى: نهخێر،
ئهمه بڕیارێكى یاساییه و پهیوهسته به حكومهتى ههرێمهوه، ئهگهر حكومهتى ههرێم پێیوابێت، ئهم بڕیاره نایاساییه و دانى پێدا نهنێت ناگهین به هیچ شوێنێك. له راستیدا ئهمه یهكێكى تره لهو شتانەى ئهم حكومهته كه من زۆر بێزار دهكات، له بنهماكانى دانووستاندن تێناگهن، وادابنێ ئۆتۆمبێلێمان ههیه كه وادانراوه به 10 ههزار دۆلار بفرۆشرێت، من دهمهوێت به 5 ههزار دۆلار بیكڕم. نرخى راستهقینهى خۆشى 7 ههزار دۆلاره، ههموو كهسێكیش ئهوه دهزانێت كه نرخه راستهقینهكهى 7 ههزار دۆلاره، بهڵام كه مامهڵه لهگهڵ پارتى دهكهیت دهڵێت 12 ههزار و 500 دۆلار.
لیزێ پۆرتهر: وا دهردهكهویت كه بیركردنهوهكانت زۆرتر له قازانجى ناوهنده لهبارهى نهوت و غازهوه و دهتهوێت پردى زیاتر لهگهڵ بهغداد دروست بكهیت.
بافڵ تاڵهبانى: من شهفافیهتم دهوێت، شهفافیهت لهكوێ بێت منیش بهرهو ئهوێ دهڕۆم.
قوباد دهستپێشخهرییهكى زۆر باشى ههیه و پێموایه ئهم مانگه ههموو كهس دهتوانێت دینار به دینارى داهاتى باج و سنوورهكان بهشێوهیهكى ئۆنڵاین ببینن ئهوهى پهیوهند به ئێمهوه ههیه. بۆچى؟ چونكه ئێمه شهفافیهتمان دهوێت، بههیوام كه ئێمه ئهمەمان كرد ئهوانیش له لاكهى ترهوه ههمان شت ئهنجام بدهن؟ بۆ عهین زالهش ههمان شت ئهنجام بدهن، بۆ سهر سنوورى سووریاش ههمان شت ئهنجام بدهن. راستگۆ بم، ئێمه ناوهستین له چاكسازیی.
لیزێ پۆرتهر: ئهم هاوینه چهندین هێرشمان بینى كه كرانه سهر كۆرمۆر،
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ
لیزێ پۆرتهر: ئهو كۆمپانیایانهى كه لهوێ كاردهكهن گهرهنتى ئهوهیان دهویست كه جارێكى تر ئهو هێرشانه دووباره نهبنهوه.
بافڵ تاڵهبانى: ئهمه من تووشى سهرسوڕمان ناكات.
لیزێ پۆرتهر: چ گهرهنتیهك؟
بافڵ تاڵهبانى: پێموایه هیچ كهس ناتوانێت هیچ گهرهنتییهك بدات لهم كاتهدا كه ئهم هێرشانه دووباره نابنهوه. ههركات حكومهت توانى باشتر كارهكانى بكات و تێگهیشتنێكى باشترى ههبێت بۆ دۆخهكه ئهوكات پێوایه دهتوانین ههنگاو بنێین بهرهو ئهوهى كه گهرهنتى بدهینە ئهم كۆمپانیایانه. بهڵام ناتوانین گهرهنتى بدهین ههتاوهكو زانیارى تهواومان نهبێت لهسهر وردهكارییهكان كه ئهم شتانه چۆ روویانداوه و بۆچى روودهدهن؟
لیزێ پۆرتهر: چ شتێك تۆ ئههێنێت بۆ بهغدا؟ وهك دیاره ئهم ماوهیه چهندین كۆبوونهوهت ههبووه و شاندى حكومهتى ههرێمیش لێرهیه له بهغدا لهم ساتهدا.
بافڵ تاڵهبانى: ئهم ئێوارهیه كۆبوونهوهى ئهنجوومهنى باڵا ههیه له بهغدا كه من نێوهندگیرهكهیم و رێكمخستووه. ئهوه هۆكارى سهردانى منه بۆ بهغدا، كه ههموو حزبه بهشدارهكانى حكومهت قهناعهت بكهن و دهست بهئهجێنداى ئیشكردن بكهن. ئهمڕۆ بابهتى گرنگ باس دهكهین و پێشموایه ئهبێت شتى لهم شێوهیهش له كوردستان بكهین.
لیزێ پۆرتهر: مهبهستت هاوپهیمانى بهڕێوهبردنى دهوڵهته؟
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ، ئهمه ئهو شتهیه كه وایكردووه من لێره بم، ئهمشهو بهڕێوهدهچێت لێره له ماڵى مام جهلال. من حهزم له سهردانیكردنى بهغدا ههیه و هاوڕێكانیشم دهبینم، حهزم له بینینى فایهق زێدان و ههموو هاوڕێكانى ترم ههیه.
لیزێ پۆرتهر: ئایا یهكێتى هیچ دانووستاندنێكى لهگهڵ حكومهتهكهى شیاع سودانى كردووه بهجیا له پارتى لهسهر كهرتى نهوت و غازى ههرێم؟
بافڵ تاڵهبانى: نهخێر، ئێمه تهنیا ئهوهمان به حكومهتى عێراقى وتووه كه یهكێتى بۆچوونى جیاوازى دهربارهى زۆر شت ههیه و بۆ ئێمه زۆر گرنگه كه ههموومان یهكگرتوو بین. دیسانهوه ئهمه دهڵێمهوه، ئهمه ئهو شتهیه كه ئێمه له حكومهتى ههرێم پێویستبوو ئهنجامى بدهین، بهڵام بهداخهوه حكومهتى ههرێم خواستى ئهنجامدانى شتێكى لهم شێوهیهى نییه، پێیباشه ئهو شتانه بكات كه پێشتر من بۆم باسكردیت.
لیزێ پۆرتهر: باسى ئهوهت كرد كه هاتوویت بۆ ئێره بۆ بینینى هاوڕێكانت، پێموابێت، موسهنا سامهرایی و خهزعهلی-شت بینیووه؟
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ رهیان كلدانى (سهرۆكى بزووتنهوهى بابلیون)م بینیوه. چهند وهزیرێكم بینیون، بهڵام هێشتاش پیرۆزبایم له زۆرێكیان نهكردووه، ئهمهوێت ههموویان ببینم و پێیان بڵێم: یهكێتى دهیهوێت پشتیوانتان بێت، یهكێتى حكومهتێكى سهركهوتووى دهوێت، یهكێتى هانتان دهدات بۆ ئهوهى ئیشى باش بكهن لهدژى گهندهڵى، یهكێتى هانتان دهدات بۆ ئهوهى خزمهتگوزاریی ئهنجام بدهن و ناشبێته سهرئێشه بۆتان، چونكه خۆى له بنهڕهتدا بهشى پێویست سهرئێشه ههیه. دهمهوێت پێیان بڵێم: ئێمه وهك یهكێتى چهندین قوربانیمان داوه بۆ ههرێمى كوردستان و عێراق و بهردهوامیش دهبین لهم قوربانیدانه. ئهمهوێت ئهو پهیامه بگات كه من نامهوێت كێشهى زیاتر دروستببێت، بهڵكو دهمهوێت هۆكار بم بۆ ئهوهى شتهكان ئاسانتر بن.
لیزێ پۆرتهر: ئێستا پهیوهندیت لهگهڵ د. لهتیف ڕهشید چۆنه؟
بافڵ تاڵهبانى: زۆر باشه، شهوى رابردوو بۆ ماوهیهك لهگهڵى بووم.
لیزێ پۆرتهر: باسى چیتان كرد؟
بافڵ تاڵهبانى: ههموو شتێك.
لیزێ پۆرتهر: له كۆتایدا ئهو كاندیدى ئێوه نهبوو
بافڵ تاڵهبانى: پێموایه نابێت مرۆڤ لهسهر ئهوهى كه زیرهكه و دوو بیرۆكهى ههیه سزا بدرێت، لهكاتێكدا بهرامبهرهكهى ههموو گرهوهكهى لهسهر یهك شته. پێموانییه دانانى پلانى زیرهكانه ههرگیز سزاى بهدواوهبێت.
لیزێ پۆرتهر: كهواته تۆ ئێستا ئیشى لهگهڵ ئهكهیت و وهك ئهوه سهیرى ناكهیت كه “كاندیدى ئێوه نهبووبێت”؟
بافڵ تاڵهبانى: ئایا تۆ دهزانیت كه من لهگهڵ ئهم پیاوه گهورهبووم؟ لهبهر ئهوهیه كه من پێموایه سهیره كه تۆ كردنى پرسیارێكى لهم شێوهیه به پێویست دهزانیت!
لیزێ پۆرتهر: ئهویش و بهرههم ساڵحیش له بهریتانیا لهگهڵ تۆ بوون.
بافڵ تاڵهبانى: پێم سهیره خهڵك پرسیارى لهم شێوهیه دهكات! من چهندین ساڵ لهگهڵ كاك لهتیف ژیاوم و خاتوو شانازى پوورم ئێمهى گهوره كردووه.
لیزێ پۆرتهر: مهبهستم ئهوهیه كه ئهو كاندیدى ئێوه نهبوو.
بافڵ تاڵهبانى: ئهى كاندیدى كێ بوو؟!
لیزێ پۆرتهر: مهبهستم ئهوهیه راسته ئهو یهكێتییه، بهڵام كاندیدى پارتیش بوو.
بافڵ تاڵهبانى: ئایا ئهو كاندیدى پارتى بوو؟ ئایا كاندیدى پارتى نهبوو؟ ئایا ههر بهراست كاندیدى پارتى بوو؟!
لیزێ پۆرتهر: وادهردهكهوێت بهشێوهیهك له شێوهكان له نێوهنددا بووبێت.
بافڵ تاڵهبانى: بهجدى؟! پێویسته ئاوا سهیرى بكهین؟ یان بهو شێوهیهى كه پارتى هیچ رێگهچارهیهكى ترى لهبهدهمدا نهمابوو جگه لهوهى كه پشت به د. لهتیف ببهستن و له راستیشدا بیرۆكهیهكى باش بوو كه كارێكى وایان كرد.
لیزێ پۆرتهر: بهشێوهیهك له شێوهكان وازیان له رێبهر ئهحمهد هێنا له كۆتایدا.
بافڵ تاڵهبانى: بێگومان وایان كرد.
لیزێ پۆرتهر: بهراى تۆ ئهكرا رێبهر ئهحمهد له بهغدا ئیش بكات؟
بافڵ تاڵهبانى: نا پێموانییه و پێموایه كه ئهو تهنیا مهڕێكى قوربانى بوو كه ناوهكهشى هێنرایه پێشهوه ههر وابیرمهكردهوه كه ئهو مهڕى قوربانیه. رێبهر ئهحمهد چیرۆكێكى باشى ههیه و كهسێكى خاوهن توانایه، بهڵام ئهو پهیوهندییهكانى باش نین له بهغدا و ئهزموونى سیاسهتكردنى نییه له بهغدا، كه ههڵیشبژێردرا من بهلامهوه سهیر بوو و یهكسهر وتم: تهواو، ئهمه سهرهتایهكى باشه بۆ دهستكردن به گفتوگۆ، بهڵام بهداخهوه وانهبوو و تهنیا بڕیارێكى سهیر بوو.
لیزێ پۆرتهر: ئهمهوێت دهربارهى هێرشهكانى ئهم دواییهى ئێران و توركیا گفتوگۆ بكهین.
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ
لیزێ پۆرتهر: سوپاى پاسدارانى ئێران چهند جارێك هێرشى كرده سهر بارهگاى حزبه ئۆپۆزسیۆنهكان له سلێمانى و كۆیه.
بافڵ تاڵهبانى: ئێمه زیاتر له 900 هێرشى فڕۆكهكانى توركیامان ههبوو هاوتا لهگهڵ ئهم هێرشانهى ئێران. ئێمه سهركۆنهى هێرشهكانى سهر خاكى عێراق و ههرێمى كوردستان دهكهین و دهشمانهوێت چارهسهرێك بدۆزینهوه بۆ ئهم بابهته، بهڵام قورسه چارهسهر بۆ ئهم بابهته بدۆزرێتهوه.
لیزێ پۆرتهر: با یهكهمجار باسى توركیا بكهین، ئێمه ئهزانین كه له چهند ساڵى رابردوودا چهندین هێرشى فڕۆكهى بێ فڕۆكهوان ههبووه له كهلار و چهمچهماڵ، چیت ههیه لهسهر ئهم هێرشانه؟
بافڵ تاڵهبانى: ئێمه سهركۆنهى سهرجهم هێرشهكان دهكهین، بهتایبهت كوشتنى هاوڵاتییانى بێتاوان. ئێمه تێدهگهین كه توركیا كێشهى ههیه، بهڵام ئێمه هانى چارهسهركردنى كێشهكان دهدهین به گفتوگۆ، چونكه مرۆڤ نابێت رێگهى دهرچوونى خۆى له كێشه خاپوور بكات و دواتر نهتوانێت لێى بچێته دهرهوه. پێویسته ههمووان لهسهر رێگاى دهرچوونیان له كێشه گفتوگۆ بكهن و ئهمهش ئهو شتهیه كه ئێمه هانى دهدهین و لایهنگرى ئهنجامدانى گفتوگۆ دهكهین.
لیزێ پۆرتهر: وهك ئهوهى له ساڵى 2013 له توركیا ههبوو (پرۆسهى ئاشتى)؟
بافڵ تاڵهبانى: بهتهواوهتى.
لیزێ پۆرتهر: تۆ باسى دایهلۆگ دهكهیت، بهراى تۆ ئهم شته چۆن روودهدات كه دایهلۆگ دروست ببێت، ئایا هاكان فیدان قسهى لهگهڵ كردون لهم بارهیهوه؟ ئایا ئێوه چوون بۆ ئهنكهره؟
بافڵ تاڵهبانى: بهراستى ناتوانم وهڵامى ئهوه بدهمهوه، چونكه ئهوه پهیوهندى به پهكهكهوه ههیه و ئهبێت توركیا قسه لهگهڵ پهكهكه بكات.
لیزێ پۆرتهر: قسهكهت دروسته، بهڵام ئایا هیچ ئهگهرێك ههیه رۆژێك یهكێتى ببێته نێوهندگیرى بابهتێكى لهم شێوهیه؟
بافڵ تاڵهبانى: ئێمه بهههر شێوهیهك كه بتوانین هاوكارى دهكهین، چونكه ئێمه پێمانخۆش نییه هیچ كوردێك یان هیچ كهسێك بكوژرێت. بهراى من كاتێك كهسێك بۆ چهندین ساڵ رێگهیهك دهگرێتهبهر و ههمیشه هیچ وهڵامدانهوهیهكى نابێت پێویسته ستراتیژێكى نوێ بگرێتهبهر، ئهگهر من بوومایه وامدهكرد!
لیزێ پۆرتهر: تا ئێستا توركیا داواى هاوكارى لێكردون لهكاتى ئهنجامدانى هێرشهكانیان؟
بافڵ تاڵهبانى: ئێمه ههرگیز رێگهخۆشناكهین یان هاوكارى كهس ناكهین بۆ ئهوهى هێرش بكاته سهر كورد، ئهمهش شتێك نییه كه تهنیا پهیوهندى به توركیاوه ههبێت و بڵێن: تهنیا هاوكارى توركیا ناكهین. ئهمه بۆ ههموو كهس وایه و ئیشى ئێمه نیه یارمهتى كهس بدهین له هێرشكردندا.
لیزێ پۆرتهر: توركیا له ئێستادا پلانى ئۆپراسیۆنێكى تر ههیه له سووریا و دهشڵێن: هێرشى زیاتر له سلێمانى ئهنجام دهدهن، چاوهڕێى چى دهكهیت لهمه؟
بافڵ تاڵهبانى: چاوهڕێى پێكدادان دهكهم و پێشموایه ئهمه باش نییه. لێره له بهغدا لهگهڵ هاوڕێكانم قسه دهكهن و ئهوانیش زۆر بێزارن لهم دۆخه و منیش گلهییان لێناكهم و ههر ئهبێت وابن. من پێموایه نابێت ئیتر هێرشى تر ببینین، پێشموایه تاكه رێگهى دهربازبوون لهمه بریتیه له، گفتوگۆ. ئهوهشى پهیوهندى به براكانمهوه ههیه له سووریا دڵم لهلایانه، چونكه ئهوان پاڵهوانى شهڕى داعشن و ئهوهشى كه له سووریا روودهدات پێویست نییه.
لیزێ پۆرتهر: ئهگهر تۆ ئهردۆغان بوویتانه چیت ئهكرد؟ چۆن گفتوگۆت لهگهڵ پهكهكه دهكرد؟
بافڵ تاڵهبانى: نامهوێت وهڵامى ئهو پرسیاره بدهمهوه. نامهوێت ببمه ئهردۆغان، ئهمهوێت بافڵ بم.
لیزێ پۆرتهر: ئهم دواییه چهندین هێرشى مووشهكى و فڕۆكهى بێفڕۆكهوانمان بینى لهلایهن ئێرانهوه و ههفتهى پێشووش شیاع سودانى وتى: پاسهوانى سنوورى فیدراڵى دهنێرنه سهر سنوورهكانى ئێران – عێراق.
بافڵ تاڵهبانى: زۆر باشه.
لیزێ پۆرتهر: ئهمه ویستى ئێران بوو و ئهوهندهشى من بزانم له ئێستادا سنوورهكان لهژێر دهسهڵاتى پاسهوانه كورده فیدراڵییهكاندان.
بافڵ تاڵهبانى: وانیه، كێشهى كهمى ستافمان ههیه. ئێمه 600 بۆ 700 كیلۆمهتر سنوورمان لهگهڵ ئێران ههیه و له بهرامبهردا تهنیا یهك لیوامان ههیه بۆ پارێزگاریكردن لێى. ئهمه یهكێكه لهو شتانهى كه لهگهڵ سهرۆك وهزیران و وهزیرى ناوخۆ باسمان كردووه بۆ ئهوهى ستافى زیاترى بۆ دابنێن و به خۆشحاڵییهوه ئهوانیش بهڵێنیانداوه كه وهك ههنگاوى سهرهتا لیوایهكى ترى بۆ دروستبكهن و كۆنترۆڵى سنوورهكان بكهن. پێشموایه كه گرنگه بۆ كۆنترۆڵكردنى سنوورهكان شتێكى لهو شێوهیهمان ههبێت.
لیزێ پۆرتهر: ئایا كورد دهبن؟
بافڵ تاڵهبانى: ئهگهر به ئهقڵانى بیربكهینهوه، بهڵێ كورد دهبن، خۆ ناچین له بهسرهوه خهڵك بهێنین بۆ ئهوهى له سهر سنورى عێراق و ئێران له كوردستان پاسهوانیهتى بكهن. پێشموایه ئهمه شتێكى باشه و یارمهتى كهمكردنهوهى بێكارى دهدات، ئهمه سهرهڕاى ئهوهى باشه بۆ ههرێمى كوردستان.
لیزێ پۆرتهر: ئێران لهوانه نییه ئهم شته قبوڵ بكات، چونكه ئهوان دهیانهوێت هێزى ناوهند كۆنترۆڵى سنوورهكان بكات.
بافڵ تاڵهبانى: ئهى خۆ ئهوانیش پۆلیسى سنوورى فیدراڵین.
لیزێ پۆرتهر: لهوانهیه كوردبوونى ئهم لیوایانه كێشه بێت
بافڵ تاڵهبانى: نا پێموانییه رهچهڵهك و ئاینى ئهم كهسانه ببێته كێشه. پێموایه، كێشهى ئهوان له كهمى پاسهوانى سنووره.
لیزێ پۆرتهر: شتێكى تر كه ئێران دهیهوێت بریتیه له چهكداماڵینى گروپه ئۆپۆزسیۆنه كوردییهكان.
بافڵ تاڵهبانى: ئهمه پێشتر روویداوه چهندین ساڵ پێش ئێستا لهلایهن حكومهتهوه كراوه.
لیزێ پۆرتهر: بهڵام ئهوان ئێستا چهكدارن
بافڵ تاڵهبانى: بهڵى وایه، ئهوان ههمیشه چهكیان ههبووه، ههموو حزبهكانیش چهكیان ههیه.
لیزێ پۆرتهر: ئێران دهڵێت: نامانهوێت چهكداربن، چونكه له سنوورهكانهوه چهك به قاچاخ ههناردهى ئێران دهكهن و ئهمهش دهبێته مهترسى بۆ سهر ئاسایشى نهتهوهییمان.
بافڵ تاڵهبانى: بهڵى ئێران، ههموو ئهوانه دهڵێت.
لیزێ پۆرتهر: ههرگیز رازى ئهبیت بهوهى ئهو گروپانهى له سلێمانى ههن چهكهكانیان دابماڵرێت؟
بافڵ تاڵهبانى: ئهوه بڕیارى من نییه، بڕیارى حكومهته.
لیزێ پۆرتهر: راسته، بهڵام واپێدهچێت له ئێستادا حكومهت پێویستى به رهزامهندى ئێوه بێت.
بافڵ تاڵهبانى: تا ئێستا هیچ شتێك پێویستى به رهزامهندى من نهبووه، وابزانم باش ئهبێت ئهگهر شتێكى وا ههبێت، ههرچهنده دیسانهوه من ئهمه دووپاتدهكهمهوه كه ئهوه بڕیارى حكومهتهوه، پێویستیشه حكومهت بڕیار بدات كه ئایا دهیانهوێت ئهم كاره بكهن یان نایانهوێت. یان حكومهتى ههرێم یان حكومهتى ناوهندیى یهكێكیان پێویسته بڕیار لهسهر ئهم بابهته بدات كه ئایا ئهم بابهته بهردهوامدهبێت!
ئهم هێرشانه زۆر جیاوازن. تۆش ئهوه ئهزانیت، وانیه؟ ئێرانییهكان كاتێك كه هێرش دهكهن هۆشدارى دهدهن و دهڵێن: سبهى لهم كاتهدا هێرش دهكهین، تهنانهت به پارێزگارهكانیش دهڵێن.
پێموابێت تهنانهت به پارێزگارهكانیش دهڵێن: كه لهم سهعات و خولهكهدا هاووڵاتى هاتووچۆ دهكات.
من ئهم بابهتهم لهگهڵ ئێرانییهكان باسكردووه، ئهوه یهكێك بوو لهو شتانهى كه من دوێنێ لهگهڵ باڵیۆزى ئێران له عێراق باسم كرد.
لیزێ پۆرتهر: بهڵێ بینیم، كه سهردانت كردبوو.
بافڵ تاڵهبانى: وادهردهكهوێت كه زۆر جددى بن لهسهر بابهتهكه.
لیزێ پۆرتهر: ئهم بابهته كێشهیهكى گهورهیه بۆ ئهوان، كهواته ئهم كێشهیه به كوێدهگات؟
بافڵ تاڵهبانى: ئهوان ئێستا كۆمیتهیهكى ئاسایشیان ههیه لهگهڵ حكومهتى ههرێم و ئێستا سهرقاڵى پلاندانانن بۆ چارهسهركردنى ئهم بابهته.
لیزێ پۆرتهر: ئایا له حكومهتى ههرێم و بهغدا و تاران پێكهاتووه ئهو كۆمیتهیه؟
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ بهغدادیشى تێدایه و قسهكهت دروسته.
لیزێ پۆرتهر: پێتوایه ئهو كۆمیتهیه هێرشهكان دهوهستێنێت؟
بافڵ تاڵهبانى: پێموایه زۆر زووه بۆ وهڵامدانهوهى ئهو پرسیاره، با چاوهڕێكهین و بزانین چى روودهدات له كۆبوونهوهى داهاتوودا و پێموایه زۆر شت رووندهبێتهوه لهو كۆبوونهوهیهدا.
لیزێ پۆرتهر: ئهمهوێت باسى بهسیاسیكردنى هێزه ئهمنییهكان بكهم، له كۆتا چاوپێكهوتنیدا لهگهڵ كوردسات شێخ جهعفهر وتى: یهكگرتنهوهى هێزهكانى 70 و 80 بهباشى بهڕێوهناچێت.
بافڵ تاڵهبانى: نهخێر بهباشى بهڕێوهناچێت.
لیزێ پۆرتهر: بۆچى وایه؟
بافڵ تاڵهبانى: نازانم بۆچى وایه، ئێمه زۆر كاردهكهین لهسهر ئهم بابهته. پێشتریش ئهم بابهتهم باسكرد، كه پێویسته دامهزراوهكانمان بههێز بكهین. پێموایه لایهنێك دهیهوێت ئهمه وهك ههلێك بهكاربهێنێت بۆ بههێزكردنى سوپاكهى بهسهر لایهنێكى تردا و ئهمهش باش نییه. سهرچاوهى ههموو ئهمه دهگهڕێتهوه بۆ بهسیاسیكردنى ههموو شتێك. ههموو شتێك به سیاسى كراوه. یهكخستنى هێزهكان ئهو شتهبوو كه چهند دهیهیهك لهمهوبهر مام جهلال بیرى لێكردبووهوه.
لیزێ پۆرتهر: یهكخستنى هێزهكان؟
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ، ئهمه ئهو شتهیه كه ئێمه زۆر سوورین لهسهر ئهنجامدانى، لهگهڵ هاوپهیمانه ئهمهریكییهكانمان و هاوپهیمانهكانى ترمان بهرهوپێشچوونى باشمان بهخۆوه بینووه لهم بابهتهدا.
لیزێ پۆرتهر: كهواته پێویسته چى بكرێت؟
بافڵ تاڵهبانى: لهبیرته پێموتى، ههموو شتێك بهیهكهوه دهوهستێت؟ ئهمه یهكێكه له نمونهكانى ئهوه كه بهربهستى خراوهتهبهردهم.
لیزێ پۆرتهر: تهنانهت ئهمریكییهكان و هاوپهیمانانیش خهریكه دهڵێن: “ئهگهر ئهتانهوێت هاوكاریی و پشتیوانییهكان بهردهوام بن هێزهكانتان یهكبخهن”
بافڵ تاڵهبانى: پێویستبوو زیاتر پێگهى خۆیان بهكاربهێنن، تهنانهت پێویستبوو نقورچێكمان لێبگرن.
لیزێ پۆرتهر: بێمتمانهیی لهنێوان یهكێتى و پارتیشدا ههیه
بافڵ تاڵهبانى: پێموایه ئهوه وێناكردنى دۆخهكهیه لهباشترین حاڵهتى خۆیدا (تۆ زۆر بهڕێزهوه وێناى ئهو بابهته دهكهیت)، بهڵام ئێمه كوردین و زۆر ئاسانه كه چاكى بكهینهوه، تهنیا یهك ههنگاو…. یهك ههنگاو پێویسته.
لیزێ پۆرتهر: ئهم دواییانه كهیسى كوڕێكى تهمهن 17 ساڵان ههبوو بهناوى سهههند ئهحمهد، كه له زیندانى پۆلیسدا كۆچى دواییكرد. خێزانهكهى دهڵێن: لێیدراوه، پۆلیسیش دهڵێت: رایكردووه و كهوتووه و مردووه.
بافڵ تاڵهبانى: من قسه لهسهر ئهم بابهته ناكهم تاوهكو ئهنجامى كۆتایی لێكۆڵینهوهكان رانهگهیهنرێت و پێموابێت كارێكى ژیرانه نییه لهڕووى یاساییهوه قسه لهسهر ئهو بابهته بكهم.
لیزێ پۆرتهر: باشه. با باس له بابهتێكى جیاواز بكهین، بهم دواییه دهبینین ژمارهیهكى زۆر تۆمهتبارى داعش له سلێمانى دهستگیردهكرێن.
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ، ئهم شته بهردهوامه و تهنانهت دوێنێ شهو یهكهكانى دژهتیرۆر تاوهكو درهنگانى شهو سهرقاڵى ئۆپراسیۆن بوون.
لیزێ پۆرتهر: ئهتوانیت ههندێك زانیاریم پێبدهیت كه ئهوان چۆن كاردهكهن؟ ئایا ئاژانسى ههواڵگرى ناوهندى زانیاریتان پێدهدات؟ ئهم بابهته چۆنه؟
بافڵ تاڵهبانى: پێمباشه نهچمه نێو وردهكاریی ئهو پرۆسهیهوه، بهڵام هێزهكانى دژهتیرۆر له ههموو شوێنێك ئۆپراسیۆنى خۆیان دهكهن لهگهڵ هاوپهیمانهكانمان. له ههر شوێنێك هێزهكانى دژهتیرۆر یان هاوپهیمانهكانیان پێیانوابێت ئامانجێك ههیه كه مهترسییه خواستى خۆیان دهردهبڕن بۆ ئهنجامدانى ئۆپراسیۆن، له رابردووشدا وایانكردووه، بۆ نمونه چهندین تۆمهتباریان دهستگیركردووه و ناردوونیانهتهوه بۆ باشوورى عێراق. كهواته، وهڵامهكه بهشێوهیهكى گشتى بهڵێیه، له ههرشوێنێكهوه زانیارى ههبێت، ئهوان ئیشى لهسهر دهكهن لهدژى تێرۆریزم، له ههرشوێنێك.
لیزێ پۆرتهر: ئایا ژمارهى ئهو كوردانهى كه پهیوهندى به داعشهوه دهكهن له ههڵكشاندایه؟ یان ژمارهى ئهو داعشانه له ههڵكشاندایه كه دهیانهوێت له ههرێمى كوردستان خۆیان حهشاربدهن؟
بافڵ تاڵهبانى: پێموابێت بهشێكى بههۆى ئهو بۆشاییه ئهمنییهوهیه كه لهنێوان هێزهكانى عێراق و هێزهكانى ئێمهدا ههیه و ههردوولاكهى سنووریش فشهڵن. ئهمه یهكێكه لهو شتانهى كه دهمهوێت لهگهڵ وهزیرى بهرگریی عێراق باسى بكهم، چۆن دهتوانین پێگهى خۆمان لهو ناوچانه بههێزتر بكهین و پێشموایه نههێشتنى ئهو بۆشاییانه هاوكارییهكى باش دهبێت.
پێشموایه نابێت داعش به كهم بگرین. نابێت وا بیربكهینهوه كه داعش كۆتایی هاتووه و مهترسییهكهشیان نهماوه، چونكه بهدڵنیاییهوه وانییه. هیواخوازم لهگهڵ ئهم حكومهته نوێیه بتوانین بهیهكهوه ئهو مهترسییه كهم بكهینهوه.
لیزێ پۆرتهر: چهندین ساڵه باسى ژوورى ئۆپراسیۆنى هاوبهش دهكرێت له ناوچه جێناكۆكهكان.
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ، ئهوهى پهیوهندى به ئێمهوه ههیه زۆر بهخێرایی بهرهوپێشەوەچوونى بهخۆیهوه بینیووه، ئێمه هاوكار و پشتیوانى ههموو شتێكین كه ئارامى ههرێمهكهمان بپارێزێت و ببێته هۆكارى خستنهسهركارى خهڵكهكهمان.
لیزێ پۆرتهر: ئایا لیوا هاوبهشهكان بهیهكهوه ئۆپراسیۆنى هاوبهش دهكهن؟
بافڵ تاڵهبانى: نهخێر، بهڵام بهخۆشحاڵییهوه دهڵێم: له داهاتوودا ئهنجامى دهدهن.
لیزێ پۆرتهر: بهڕاى من ئهوه خاڵه گرنگهكهیه، چۆن پارهدار دهكرێن و كێ پارهیان پێدهدات؟
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ.
لیزێ پۆرتهر: كهواته، ناتوانن ئۆپراسیۆنى هاوبهش ئهنجام بدهن و كارى هاوبهش بكهن.
بافڵ تاڵهبانى: پێموایه ئهوانه شتگهلێكى ئاسانن و به ئاسانى چارهسهر دهكرێن.
لیزێ پۆرتهر: ئایا كه بودجهى 2023ى عێراق پهسهندكرا لهلایهن حكومهتى فیدراڵییهوه پارهدار دهكرێن؟
بافڵ تاڵهبانى: پێویسته هیوابخوازم كه وابێت، چونكه پێموانییه حكومهتى ههرێم ئهو كاره بكات.
لیزێ پۆرتهر: تۆ دهڵێیت داعش كۆتایی نههاتووه، پێتوایه ئاستى مهترسی داعش بۆ سهر ئاسایشى ههرێم و عێراق چهنده؟
بافڵ تاڵهبانى: زۆر مهترسین، چونكه ئهوان ههموو ههلێك و بۆشاییهك دهقۆزنهوه. كهواته ئهبێت بۆشاییهكان نههێڵین. ئهم كێشهى نهبوونى متمانهیه نهوهك تهنیا لهنێوان یهكێتى و پارتى بهڵكو لهنێوان هێزهكانى حكومهتى ههرێم و هێزهكانى حكومهتى ناوهندیش ههیه. ئێمه ئێستا كاردهكهین بۆ ئهوهى ئهمه باشتربێت و ئیشى باشدهكهین لهسهر ئهو بابهته. دوێنێ گروپێكى تۆكمه لهم هێزانه لێرهبوون، چاویان به هاوبهشهكانیان كهوت و گفتوگۆكانیان زۆر بهرههمدار بوون. ئهمه جیاوازییهكهیه كه ئهم هێزانه، بهتایبهتى دژهتیرۆرى یهكێتى و سوات زۆر لهنزیكهوه ئیش لهگهڵ هێزه عێراقییهكان دهكهن و تیرۆریستان دهكهنه ئامانج. ئهگهر سهیرى ژمارهى ئهو تۆمهتبارانه بكهیت كه له ماوهى رابردوودا دهستگیركراون و رادهستى بهغدا كراونهتهوه بۆت دهردهدهكهوێت كه لهگهڵ هیچ ناوچهیهكى تر بهراورد ناكرێن له كوردستان.
لیزێ پۆرتهر: ئایا ئهوه بههۆى ئهوهوه كه ئامانجهكان له ناوچهكانى تر كهمترن، ژمارهى داعشهكان كهمتره؟
بافڵ تاڵهبانى: نهخێر، لهبهر ئهوهیه ئهم هێزه ئهمنییانه بهباشى ئیشى خۆیاندهكهن.
لیزێ پۆرتهر: كهواته پێتوایه داعش بهشێوهیهكى فراوان له ههولێر و دهۆكیش ههبێت؟
بافڵ تاڵهبانى: بهدڵنیاییهوه بهڵێ. ئێمه ئۆپراسیۆنى زۆرمان ههیه و من زۆر شانازى دهكهم به هێزه ئهمنییهكانمانهوه، چونكه كهسانى ئازا و ژیرن.
لیزێ پۆرتهر: له ئێستاشدا ئهم هێزانه بهدهست كێشهى داراییهوه دهناڵێنن، ئایا مووچهیان پێدهدرێت؟
بافڵ تاڵهبانى: به دڵنیاییهوه وایه، به بهردهوامى بودجهكهیان دهبڕدرێت، مووچهى دهزگاى زانیارى بڕاوه چهندین ساڵه، بهشێكى زۆرى پارهى دژهتیرۆر بڕاوه. با رووداوێكت بۆ بگێڕمهوه، لهم ماوهیهدا كۆبوونهوهیهكم ههبوو لهگهڵ بهشێكیان، ویستم ههندێك قسهیان لهو بارهیهوه لهگهڵ بكهم و ورهیان پێببهخشم، دهزانى چى روویدا؟! سهیرى ناوچاویان كردم و وتیان:، تۆ پێتوایه ئێمه ئهم كاره بۆ پاره ئهنجام دهدهین؟
لیزێ پۆرتهر: راسته، بهڵام له كۆتایدا پێویسته پاره بهرنهوه بۆ خێزانهكانیان.
بافڵ تاڵهبانى: پێویسته زیندوو بمێننهوه، پێویسته بژێوى خێزانهكانیان دابینبكهن، ئێمهش ئهوهى پێمانبكرێت بۆ هاوكارى كردنیان درێغى ناكهین، وهك ئهوهى كه ههمیشه كردوومانه. ئهوان بڕبڕهى پشتى یهكێتین. ئهمه زۆر خهمبارمهكات كه ئهم خهڵكانه لهبرى ئهوهى مهدالیایان پێبدرێت و خهڵات بكرێن بهشێوهیهكى سیاسى بهئامانج دهگیرێن. ئهگهر له شوێنێكى ترى ئهم دونیایه بوایه ئهم خهڵكانه وهك پاڵهوان سهیر دهكران كه بێگومان ئێستاش پاڵهوانن لاى ههمووان تهنیا لاى ههندێك كهسى پارتى نهبێت كه ئهم شته پێچهوانهیه. ئهمهش شكستى ئهوان دهگهیهنێت نهوهك هى من.
زۆر ئاسانه ئهم حكومهته ببێته خاوهنى سهركهوتنهكانیان، ئهوان بهشێكن له حكومهتهكه كهواته ئهبێت حكومهت شانازى بكات بهوهى كه ئهوان ئهنجامیدهدهن.
وههاب ههڵهبجهیی لهدواى گۆڕانكارییهكانى نێو یهكێتى زۆر به قورسى كارى كرد بۆ ئهوهى ئۆپراسیۆن و راهێنانى هاوبهش لهگهڵ دژهتیرۆرى عێراق بكات. جهلال شێخ ناجى، سهرۆكى ئێستاى دهزگاى زانیاریش بهههمانشێوه زۆر به قورسى كارى كرد بۆ ئهوهى لهگهڵ دهزگاى پاراستن بهیهكهوه كاربكهن. زۆر نامۆبوو كه ئێمه بینیمان ئهتوانین لهگهڵ هاوبهشه بیانیهكانمان ئیش بكهین، بهڵام ناتوانین لهگهڵ یهكترى كاربكهین، دهبوو لهڕێگهى هاوبهشه بیانییهكانمانهوه زانیارى لهگهڵ یهكترى ئاڵوگۆڕبكهین. بۆ من ئهمه جۆرێك بوو له بێڕێزى، زۆر شهرمهزارییهكه ئهم شته، بهڵام پارتى هیچ خواستێكى نییه كه ئهم شته بگۆڕێت و ههنگاوبێت بهرهو ئێمه، حهزیان له ئهنجامدانى كارێكى وا نییه. ئهمهش ههمووى دهبێته بۆشایی و دووژمنهكان دهتوانن وهك ههل بیقۆزنهوه.
لیزێ پۆرتهر: ئهمه سهرنجڕاكێشه، چونكه له رابردوودا پارتى ههمیشه دهیوت، قورسه بتوانرێت لهگهڵ لاهور ئیش بكرێت. ئێستاش شتهكان وادهردهكهون كه له ئاستێكى نزمدابن.
بافڵ تاڵهبانى: ئۆ نا، ئێستا ئهو كوڕه چاكهكهیه.
لیزێ پۆرتهر: ئێستا ئهو كوڕه چاكهكهیه؟
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ ئێستا ئهو هاوڕێیانه و پارتیش ئهوى خۆشدهوێت. زۆر خۆشحاڵم كه ئهم پهیوهندییه خۆشهویستییهیان ههیه، پێشموایه بۆ سهقامگیریی له دوورمهودادا ئهمه باشتره.
من خۆم به كوڕ خراپهكه نابینم، بهپێچهوانهوه پێموایه، مامهڵهكردن لهگهڵ من زۆر ئاسانه، بهڵام من بهرپرسیارییهتییهكم ههیه و بهرپرسیارییهتیهكهشم بریتیه لهوهى كه خزمهتى خهڵكهكهم بكهم، دڵنیاببمهوه كه نانیان ههیه بخۆن و جلیان ههیه لهبهرى بكهن. خۆشتدهزانیت، ئێستا ساڵانى 1991 و 1992 نییه، خهڵكى بهوشته رازى نین كه جاران پێڕازیبوون. گهنجهكانى ئێمه ههمان ئهو شتهیان دهوێت كه گهنجێكى بهریتانى دهیهوێت. ئیشیان ئهوێت، ئاسایشیان ئهوێت، ئهیانهوێت گهرم و داپۆشراوبن، خزمهتگوزاریی و وڵاتێكى پێشكهوتوویان ئهوێت. منیش ههمان ئهو شتهم دهوێت بۆ خهڵكهكهم. ئهگهر ویستنى ئهوه واتاى ئهوه بێت كه من كهسێكى نهگونجاوم، ئهوه من دهڵێم: من حهزناكهم نهگونجاو بم، بهڵام ئهگهر پێویستبكات زۆر بهباشى ئهزانم چۆن نهگونجاو بم.
لیزێ پۆرتهر: بیستوومه پارتییهكان پێتدهڵن تۆ خۆسهپێنیت.
بافڵ تاڵهبانى: پێموایه ئهوه ههڵهترین گوزارشته كه له كهسایهتى من كرابێت و لهبارهى منهوه بوترێت، چونكه من حهزم له خۆسهپێنى نییه، حهزم له دیسپلینه و خۆشم زۆر پابهندى دیسپلینم، باوهڕم به پلهبهندى و ئهقڵانیبوون ههیه، بڕوام بهو شتانه ههیه كه سیتماتیكین و بهپێى میتۆد ئهنجام دهدرێن. پێموایه دهبێت شتهكان ههنگاو به ههنگاو ئهنجام بدرێن و له ههنگاوى یهكهوه بۆ دوو و له دووهوه بۆ سێ، ئهگهر ئهمه خۆسهپێنییه بهراى ئهوان ئهوه ههڵهى من نییه. پێموایه من خۆسهپێن نیم و بهپێچهوانهوه زۆر كۆمهڵایهتیم، كینه له دڵ نیم، رقم له كهس نییه، ئهمهش شتێكى بۆ ماوهییه و له باوكمهوه بۆم ماوهتهوه. تهنانهت كاتێك كهسێك دهستهواژهى: رقم لهم كهسهیه بهكاردههێنێت، من ههرگیز لێى تێناگهم، چونكه یهك كهسیش نییه لهم سهرزهمینه كه من رقم لێی بێت.
لیزێ پۆرتهر: ئهوه لهدهستدانى وزهیه.
بافڵ تاڵهبانى: خهڵك ههیه كه من لێى نائومێدم، خهڵكیش ههیه كه پێموایه: نهئهبوو ئهو شتهى بكردایه كه كردى، یان ئهو رێگایهى بگرتایهتهبهر بۆ كردنى ئهو شتهى كه كردى، بهڵام رقلێبوونهوه، ههرگیز.
وابزانم ئهم جۆره بیركردنهوهیه بههۆى پێشینه سهربازییهكهمهوهیه و رووخساریشم وا دهردهكهوێت. خهڵكى سهیرى رووخسارم دهكهن و دهڵێن: سهیركه زۆر توڕهیه. بهپێچهوانهوه من زۆرینهى كات قسهى خۆش دهكهم و پێدهكهنم. تهنیا رووخسارم وادهردهكهوێت و وابزانم ناتوانم ئهوهش چارهسهر بكهم.
لیزێ پۆرتهر: حهزدهكهیت بۆ كاتێكى دورودرێژ له كوردستان بمێنێتهوه؟
بافڵ تاڵهبانى: بهڵى بهدڵنیاییهوه. ئێستا واملێهاتووه ناتوانم كوردستان بهجێبهێڵم، كاتێك ئهچم بۆ ئهوهى پشوویهك وهربگرم دواى دوو بۆ سێ رۆژ راستهوخۆ دهمهوێت بگهڕێمهوه، ههر لهبهر ئهوهشه چیتر ناچم بۆ وهرگرتنى پشوو.
لیزێ پۆرتهر: ناچیت بۆ بهریتانیا؟
بافڵ تاڵهبانى: دوو ساڵه سهردانى بهریتانیام نهكردووه، لهوانهیه زیاتریش.
لیزێ پۆرتهر: لهبهر كۆرۆنا؟
بافڵ تاڵهبانى: نا نهخێر بههۆى كۆرۆناوه نهبووه.
لیزێ پۆرتهر: مهبهستم ئهوهیه بهشێوهیهك له شێوهكان لهوێش كارهسات ههیه.
بافڵ تاڵهبانى: بۆچى؟
لیزێ پۆرتهر: ئاگادارى حكومهت ههیت، سێ سهرۆك وهزیران!
بافڵ تاڵهبانى: پێموایه لهدۆخێكدا نیم رهخنه له حكومهتى كهس بگرم. وهڵامى من بۆ ئهو پرسیاره ئهوهیه، تۆ حكومهتهكهى ئێمهت بینیووه؟! بهڵام ئهوه راسته كه من خۆشهویستییهكى تایبهتم بۆ بۆ بهریتانیا و خاوهنشكۆ (پاشاى بهریتانیا ههیه).
لیزێ پۆرتهر: زۆر باشبوو كه وتت خاونشكۆ، چونكه من تا ئێستاش شاژن بهكاردههێنم.
بافڵ تاڵهبانى: منیش وهك تێبینى ئهوهم نووسیوه بۆ ئهوهى لێم تێكنهچێت، چونكه منیش لهنێوان شاژن و خاوهنشكۆ لێمتێكدهچێت، بهڵام زۆر شانازى ئهكهم بهو ههموو یارمهتییهى ئهوان بۆ ئێمه و ئهو ههموو چاكهیهى كه لهگهڵیان كردین. ئایا ئهزانیت كه بهریتانیا چاكهى زۆرى لهگهڵ كردین.
لیزێ پۆرتهر: مهبهستت چییه لهوه؟
بافڵ تاڵهبانى: ئێمه كرابووینه دهرهوهى وڵاتهكهى خۆمان، نهمانئهتوانى به زمانى خۆمان قسه بكهین، قوتابخانهكانمان و ماڵهكانمان سووتێنرابوون، شاژن ماڵى به ئێمهدا، خستینییه قوتابخانه، نانى پێداین، پێموایه مرۆڤ نابێت ئهم شتانه لهبیر بكات، وهفا!
بۆیه پێموایه ئێمه پێویستمان بهوهیه سوپاسگوزاربین بۆ ئهو شته. هیچ كهس قهرزارى تۆ نییه كه ههموو شتێك پێببهخشێت. من له عێراق كرامهدهرهوه له چهند وڵاتێكى ترى دراوسێ خۆم بینییهوه، هیچ یهك له وڵاتانه نهیانتوانى بمانگرنهخۆیان تا له كۆتاییدا له بهریتانیا گیرساینهوه.
پێویستبوو ئێمه خۆمان لهگهڵ ئهو كۆمهڵگهیه رابهێنین و پێشموایه ئهو فره كلتورییهى لهوێ ههیه بۆ كۆمهڵگه پێویسته، ههرچهنده ههموو وڵاتێك كهلتورى خۆى ئهبێت ههبێت. ئێمه ههموومان فێرى ئینگلیزى بووین. تهنانهت داپیرهشم لهو تهمهنهدا فێرى شۆفێرى بوو و شۆفێرى دهكرد بۆ كۆمپانیاى سهینز بۆرى. لهبهر ئهوه پێموایه مرۆڤ پێویسته زۆر سوپاسگوزار بێت، ئێستا ههندێك شتى سهیر ئهبیستم، بهڵام تازه من پیربووم و لهوانهیه بیركردنهوهم جیاواز بێت.
لیزێ پۆرتهر: پرسیارێكى ترى جددیم ههیه.
بافڵ تاڵهبانى: تهنیا یهك دانه؟
لیزێ پۆرتهر: بهڵى یهك دانه، لهوانهیه ئهمه پهیوهندى به شارهزایی تۆشهوه نهبێت، بهڵام پێمخۆشه كه بیركردنهوهى تۆ لهبارهوه بزانم. سكاڵایهكى یاسایی ههیه له پاریس كه عێراق لهدژى توركیا جوڵاندوویهتى، بههۆى ههناردهكردنى نهوتى ههرێم بۆ دهرهوهى وڵات. پێدهچێت بڕیاردانیش لهسهرى نزیك بووبێتهوه، پێتوایه ئهم بابهته چۆن كاردهكاته سهر تواناى ههرێمى كوردستان له ههناردهكردنى نهوتدا.
بافڵ تاڵهبانى: پێموایه ئهوه كار له ههموو شتێك دهكات، قسهكهى تۆ دروسته، ئهم بابهته شارهزایی من نییه، زیاتر پهیوهندى به قوبادهوه ههیه، بهڵام لهگهڵ ئهوهش بهڵێ، پێموایه كار دهكاته سهر ههموو شتێك.
لیزێ پۆرتهر: هیچ لێكتێگهیشتنێك ههیه بۆ ئهوهى بڕیاردان لهسهرى دوابخرێت؟
بافڵ تاڵهبانى: راستگۆبم لهگهڵت، هیچى ئهوتۆم لهبارهیهوه نهبیستووه.
لیزێ پۆرتهر: كێشهیهكى گهورهى دوو لایهنهیه و بیستوومانه كه بهغداد بانگهشهى دهیان ملیار دۆلار دهكات لهبارهیهوه.
بافڵ تاڵهبانى: پارهیهكى زۆره.
لیزێ پۆرتهر: توركیا له ئێستادا ئهو بڕپارهیهى نییه.
بافڵ تاڵهبانى: پارهیهكى زۆره، نهمئهزانى بهو رێژهیه پارهكه زۆره.
لیزێ پۆرتهر: له چهند كهسێكم بیستووه بڕى یارهكه لهنێوان 26 بۆ 30 ملیار دۆلاره، بهلهبهرچاوگرتنى پهیوهندییه دوولایهنهكه. پێتوایه هیچ رێگهیهك ههبێت بۆ چارهسهركردنى ئهمه له دهرهوهى دادگا.
بافڵ تاڵهبانى: بهداخهوهم، بهڵام ئهوه شتێك نییه كه من بتوانم وهڵامهكهى بدهمهوه، چونكه زانیارى تهواوهتیم نیه و قوباد ئهو كهسه كه دهبێت وهڵامى ئهو پرسیاره بداتهوه.
لیزێ پۆرتهر: وا دهردهكهوێت تۆ و یهكێتى زۆر نزیكترن له بهغدا به بهراورد به پارتى. بۆیه حهزئهكهم بزانم، باسى چارهسهر و سیناریۆكانى چارهسهركردن دهكهن؟ كه چۆن دهبن؟
بافڵ تاڵهبانى: پێموایه ئێمه لهبهر ئهم شته نزیك نین له بهغداوه، ئێمه له بهغداوه نزیكین لهبهر ئهوهى پێویسته نزیك بین له بهغداوه. چ پێمانخۆش بێت یان نا ئێمه بهشێكى عێراقین.
پێموایه یهكێك له خاڵه بههێزهكانى یهكێتى بههۆى پهیوهندییه نێوخۆى و نێودهوڵهتییهكانیهوه بوو. لهدواى كۆچى دوایی سهرۆك مام جهلال، نهخۆشكهوتنى كاك كۆسرهت و دایكم، ههموو ئهو كێشه بێمانایانهى تر كه روویاندا ئهم پهیوهندییانه پشتگوێخران. ئێستاش ئێمه توانیومانه شتێك لهسهر مێزى بهغدا دابنێینهوه و هاوڕێكانیشمان دهیانهوێت ئێمه زیاتر چالاك بین له بهغدا، ئهمهش ئهو شتهیه كه یهكێتى راستهقینه دهیكات و من به شتێكى جیاوازى نابینم، چونكه ئهمه تهنیا گهڕانهوهیه بۆ ریشهى خۆى و دووباره بونیادنانهوهى پهیوهندییهكانى لهگهڵ ههمووان. ئهمهش ئهو شتهیه كه ئێمه بڕوامان پێى ههیه و من ئهنجامى دهدهم.
من كاتێكى زۆر له بهغدا بهسهردهبهم و له ئێستاشدا سهقاڵى بونیادنانى مهكتهبى سیاسین له بهغدا و دوو ههفته جارێك من لێره دهبم دوو بۆ سێ رۆژ. دوێنێ بهڵێنم به فایهق زێدان و بهشێكى تر له هاوڕێكانمدا دا كه له بهغدا چالاكییهكانم زیاتر بكهم. ئهمهوێت ئهم كاره بكهم. پێموایه لهوانهیه بتوانین له بهغدادهوه یارمهتى هاووڵاتیانى ههرێمى كوردستان بدهین و یهكێتیش زۆر شتى ههیه كه بیخاته سهر مێزهكه. پهیوهندیی گهلێكى باشمان ههیه. یارییهكهش لێره له بهغدا جیاوازه، چونكه بۆردى شهترهنجهكه زۆر گهورهیه لێره.
زۆر سهیر و سهمهرهشه كه چارهسهرى كێشهى كوردستان و ههولێر له بهغدا بێت.
لیزێ پۆرتهر: قسه لهگهڵ بهغداد دهكهین دهربارهى ئهوهى سلێمانى وهك ئیدارهیهكى جیاواز ببینن؟ بۆ ئهوهى له بهغداوه پارهى بۆبێت نهوهك له حكومهتى ههرێمهوه؟
بافڵ تاڵهبانى: مهرج نییه، ئێمه سهیرى ههموو چارهسهرهكان، رێگاچارهكان و تهنانهت رێگا یاساییهكانیش دهكهین. ئێمه كێشهمان لهگهڵ بهشێكى حكومهتى ههرێم ههیه و ههندێك كێشهى ئهمنیش ههیه، بهڵام چهندین رێگهچاره ههیه بۆ چارهسهركردنى ئهم كێشهیه. ئێمه بۆچى بهیهكهوه دانیشتووین؟ چونكه تۆ ویستت لهگهڵ من دابنیشیت و منیش ویستم لهگهڵ تۆ دابنیشیم. ئهگهر تۆ نهتویستایه لهگهڵ من دابنیشیت، نهماندهتوانى ئهو كاره بكهین ههرچهنده من سووربوومایه لهسهر ئهوهى كه لهگهڵت دابنیشیم! شتهكه لهگهڵ پارتى رێك وهك ئهوه وایه كه بۆم باسكردیت. ئێمه ئهو رۆژهى كه 26 بۆ 27 حزبمان كۆكردهوه باسى ئهم بابهتهمان كرد.
لیزێ پۆرتهر: له دوكان؟
بافڵ تاڵهبانى: بهڵێ، پارتى نههات، بهدڵنیاییشهوه نایهن لهبهر ئهوهى ئهوه گفتوگۆى تایبهت به یهكگرتووى كورده! ئێستاش تێناگهم كه بۆچى نههاتن، ههرچهنده بانگهێشتیش كرابوون، به پێچهوانهى ئهوهى كه ههمووان وا بیریان دهكردهوه كه بانگهێشت نهكرابوون.
من خۆم چاودێرى ناردنى بانگهێشتنامهم دهكرد بۆیان و دڵنیابوومهوه لهوهى كه بانگهێشتكراون. ئهم سیاسهتى سهركردنه ژێر خۆڵ هیچ شتێك چارهسهرناكات.
مامۆستاى بیركارییهكهم ههمیشه پێىدهوتین، “گوێرهوییهكانتان ههڵبكێشن” به واتاى ئهوهى، “گورجوگۆڵبن و باشتربن”، بهڵام پێموایه حكومهتى ههرێم پێویستى بهوهیه. كێشه ههروا چارهسهر نابێت، به پشتگوێخستنیشیان كێشهكان ناڕۆن، بهڵكو یهكدهگرن و كارهكه قورس دهكهن.
لیزێ پۆرتهر: دهربارهى رێگهچاره یاساییهكان، ئایا هیچ رێگهچارهسهرییهك یان داوایهكى یاسایی ههیه لهدژى پارتى؟
بافڵ تاڵهبانى: چهندین رێگهچاره ههیه. راستگۆبم، نامهوێت ئاشكرایان بكهم، دهستبردن بۆیان لهسهر ئهوه وهستاوه كه چى روودهدات. دهنگێكى ئهرێنى و گهشبین دهبیستم له پارتییهوه، پێشموایه كه پارتى ئێستا ههلى ئهوهى ههیه كه پهیوهندى به ههموو حزبهكانى كوردستانهوه بكات. ئهوان ماوهیهك لهمهوبهر كۆنگرهیان ههبوو لهبهر ئهوه زۆر ئاسان و ئاساییه كه ئهجێندایهكى جیاوازیشیان ههبێت ئێستا، رێگاى جیاواز بهكاربهێنن بۆ مامهڵكردن لهگهڵ لایهنهكان و خهڵك.
ئهشمهوێت ئهوهیان بهبیربهێنمهوه، كه ئێمه ههمیشه ئامادهین و ههمیشه ئامادهبووین، بهڵام تۆپهكه ئێستا له ساحهى ئهواندایه، ههموو شتێكمان وت كه پێویستبوو بیڵێین، ههموو شتێكمان كرد كه دهبوو بیرى لێبكهینهوه و ئهنجام بدهین، وهك چۆن له رابردوودا وامان كردووه. ههمیشه وازمان له مافى خۆمان هێناوه بۆ بهدهستهێنانى چاكهى گشتى و ئامانجه گهورهكان.
ئێستاش كه یهكێتى زۆر یهكگرتووه، پێموایه بۆ پارتى زۆر ئاسانتره كه مامهڵهى لهگهڵ بكات، بهڵام نابێت ئهوهشمان لهبیربچێت كه پێویسته خۆیان ئهو شتهیان بوێت.
لیزێ پۆرتهر: واته تۆ دڵنیانیت كه ئهوان ئهو شتهیان بوێت؟
بافڵ تاڵهبانى: لهراستیدا، نهخێر.