ڕێکخراوی هیومەن ڕایتس وۆچ ئەمڕۆ چوارشەممە ڕاپۆرتێکی بڵاوکردووەتەوە و باس لەوەدەکات هاوڕەگەزخوازەکان “کۆمەڵگەی میم” لە عێراق ڕووبەڕووی توندوتیژی، ڕفاندن، دەستدرێژی و ئازاردان دەبنەوە، لەگەڵ ئەوەشدا هیچ سزایەک بۆ ئەنجامدەرانی نییە.
ڕاپۆرتەکەی هیومەن رایتس وۆچ لە 86 لاپەڕە و بەناونیشانی “هەمووان دەیانەوێت بمرین: کاری کوشتن، ڕفاندن، سزادان و توندوتیژیی جەستەیی دژی (کۆمەڵگای میم) لە عێراق لەسەردەستی گروپە چەکدارەکان”، بڵاوکراوەتەوە.
لە ڕاپۆرتەکەدا باس لە کوژرانی گەنجە کوردەكەی دهۆك دەكات بەناوی دۆسکی ئازاد لەلایەن براکەیەوە، ڕێکخراوەکە پرسیاری كردووە، ئەندامانی کۆمەڵگای میم چۆن دەتوانن بگەنە مافەکانیان، ئەگەر هیچ لێپێچینەوەیەک لەسەر توندوتیژی و دەستدرێژی و کوشتنیان نەکرێت؟
بەپێی ڕاپۆرتەكەی هیومەن ڕایتس وۆچ، لەماوەی شەش مانگی ڕابردوودا 54 عێراقی لە ”کۆمەڵگای میم” ڕووبەڕووی کاری توندوتیژی بوونەتەوە لەلایەن گروپە چەکدارەکانەوە، هەندێکیشیان ڕووبەڕووی کوشتن بوونەتەوە یان ڕفێندراون و بێسەروشوێن کراون، ئەوەش بەهۆی ناسنامەی جێندەرییانەوە.
ڕێکخراوەکە ئامارە پشتڕاستکراوەکان لە عێراق دەخاتەڕوو و ئاشکرایکردووە،
”لەماوەی شەش مانگدا هەشت حاڵەتی ڕفاندن، هەشت حاڵەتی هەوڵدان بۆ کوشتن، چوار حاڵەتی کوشتن بەبێ لێپێچینەوەی یاسایی، 27 حاڵەتی توندوتیژیی سێکسی، 45 هەڕەشەکردن بە دەستدرێژی و کوشتن، 42 حاڵەتی کردنە ئامانج لە ئینتەرنێتەوە لەلایەن گروپە چەکدارەکانی وەک “حەشدی شەعبی”، “عەسائیبی ئەهلی حەق”، “ڕێکخراوی بەدر”، “کەتائیبی حیزبوڵڵا”، “سەرایا سەلام” و “ڕەبعوڵا”وە ئەنجامدراون.
هەروەها لەهەر هەشت حاڵەتێک کە گروپە چەکدارەکان و پۆلیس ئەنجامیانداوە، یەکێکیان دژی منداڵان بووە، کە تەمەنیان 15 ساڵی تێنەپەڕاندووە.
هەرچەندە هیومەن ڕایتس وۆچ پێیوایە، ئامارە ڕاستەقینەکان زۆر زیاترن لەوەی پێیگەیشتوون، لەکاتێکدا ئەنجامدەرانیان ناسراون و هیچ لێپێچینەوە و سزایەکی یاساییان بەرامبەر ناگیرێتەبەر.
ژنێکی عێراقی تەمەن 31 ساڵ، کە ڕەگەزی خۆی گۆڕیوە قسەی بۆ ڕێکخراوەکە کردووە، دەڵێت، کاتێک لەشوێنی کارەکەیەوە لە گەڕانەوەدا بووە بۆ ماڵەکەی لە مانگی شوباتی 2021دا، لەلایەن شەش پیاوەوە لە ئۆتۆمبێلێکی جۆری “هەمەر” ڕێگەی لێگیراوە، ئەو کەسانە بە گوێزان و شفرەی سەرتاشخانەکان، ئامێری بڕینی بۆریی ئاسن و پلایس هێرشیان کردووەتەسەر، “دوای ئەشکەنجەدان پێنج لیتر بەنزینیان پێداکردم و ئاگریان لەجەستەم بەردا”.
پیاوێکی ناو هەمان کۆمەڵگە چیرۆکی هاوڕێکەی دەگێڕێتەوە کە چۆن بە بەرچاویەوە لەلایەن چوار ئەندامی گروپە چەکدارەکانەوە لە مانگی ئایاری 2020دا کوژراوە و پێنج گوللـەی پێوەنراوە.
ئەندامانی کۆمەڵەکە دەڵێن، لەکاتێکدا لەلایەن ئەندامانی گروپە چەکدارەکانەوە دەستگیردەکرێن، ڕێگریی خواردن و خواردنەوە، خۆشتن و تەوالێت و تەنانەت پەیوەندیکردن بە کەسوکاریان لێدەکرێت، دواتر بەڵێننامەیان پێپڕدەکەنەوە کە هیچ توندوتیژی و دەستدرێژییان بەرامبەر نەکراوە.
ڕاپۆرتەكە ئاماژەی بە دۆخەكە لە هەرێمی كوردستانیش كردووە، دەڵێت، لە حوزەیرانی ساڵی 2021دا پۆلیسی هەرێمی کوردستان بڕیاری دەستگیرکردن و ڕاگرتنی دژی 11 ئەندامی “ڕێکخراوی ڕاسان”، کە ڕێکخراوێکی مافەکانی مرۆڤە دەرکرد و تاوەکو سەرەتای مانگی ئازاری ئەمساڵیش ئەو دۆسییە بە کراوەیی مابووەوە.
بەپێی ڕێکخراوەکە، زۆرینەی ئەوانە لانیکەم جارێک ڕووبەڕووی توندوتیژیی زۆر قورس بوونەتەوە، بەهۆی ڕەگەز، ناسنامە و بیروڕایان سەبارەت بە جێندەر، ئەمە جگە لە سزادانیان بە بەندکردن لە ژوورێک بۆ ماوەیەکی درێژ، قەدەغەکردنی خواردن و ئاو، سووتاندن، لێدان، دەستدرێژی و لێدانی کارەبا و هێرشکردن بە چەک.
هیومەن ڕایتس وۆچ، حکومەتی عێراق بە بەرپرسیار دەزانێت لە کۆتاییهێنان بە ڕشتنی خوێنی ئەو کەسانە و دەربازبوونیان لە سزا و لێپێچینەوە، دەڵێت، پێویستە لێکۆڵینەوە لەسەرجەم ڕاپۆرتەکانی تایبەت بە توندوتیژیی دژی ئەو کەسانە لەلایەن گروپە چەکدارەکان یان هەر کەسێکی دیکەوە بکات.
جەختدەکاتەوە، لەسەر حکومەت پێویستە سەرجەم ڕێکارەکان بگرێتەبەر بۆ ڕێگریکردن لە سزادان و شاردنەوەی ئەنجامدەرانی ئەو تاوانانە، هەروەها قەرەبووی سەرجەم خێزانی قوربانییەکان بکاتەوە.
