پاش دانوستان بۆ ماوەی دوو هەفتە، ڕۆژی شەممە نزیكەی 200 وڵات گەیشتنە ڕێككەوتنی گلاسكۆ بۆ ئاووهەوا، بەریتانیا كە میوانداریی لوتكەكەی كرد ڕایگەیاند، ڕێككەوتنەكە هیوا نێودەوڵەتییەكان بۆ دەربازبوون لە خراپترین كاریگەریی قەتیسبوونی گەرما بەهێزدەكات.
دیارترین دەستكەوتەكانی ڕێككەوتنی گلاسكۆ بۆ ئاووهەوا ئەمانەن:
پەرەپێدانی خواست
ڕێككەوتنەكە دان بەوەدادەنێت كە ئەو پابەندییانەی تائێستا لەلایەن وڵاتان بەڵێنی لەبارەوە دراوە دەربارەی كەمكردنەوەی دەردراوە گازییەكانی سەرچاوەی قەتیسبوونی گەرما، بەس نین بۆ ڕێگری لە تێپەڕاندنی بەرزبوونەوەی پلەی گەرمی زەوی بە 1.5 پلەی سەروو پلەی گەرمای بەر لە شۆڕشی پیشەسازی.
لە هەوڵێكدا بۆ چارەسەری كێشەكە، ڕێككەوتنەكە داوا لە حكومەتەكان دەكات پەرە بەو ئامانجانە بدەن تا كۆتایی ساڵی داهاتوو، لەجیاتی هەموو پێنج ساڵ جارێك كە پێشتر داواكراو بوو.
كەمتەرخەمی لەو بوارەدا سزای دەبێت، زانایان دەڵێن تێپەڕاندنی پلەی گەرمی 1.5 پلەی سەدی دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی ئاستی ڕووی دەریا و كارەساتی وەك وشكبوونەوەی قورس و گەردەلوولی بەهێز و سوتانی دارستانەكان، زۆر زیاتر لەوەی جیهان بەخۆیەوە بینیوە.
ئۆلۆك شارما، سەرۆكی لوتكەكەی كلاسكۆ بۆ ئاووهەوا (كۆپ 26) دەڵێت، “باوەڕموایە دەتوانین بە ڕاستگۆییەوە بڵێین 1.5 پلەی سەدیمان لەنێو دەستماندا هێشتووەتەوە. بەڵام لێدانی دڵی لاوازە، ناژین ئەگەر بەڵێنەكانمان نەبەینەسەر”.
وزەی بەردین و وڵاتانی هەژار
ڕێككەوتنەكە داخوازییەك لە وڵاتان لەخۆدەگرێت بۆ كەمكردنەوەی پشتبەستن بە خەڵوز و پاشەكشەكردن لە پاڵپشتیكردنی وزەی بەردین، ئەو هەنگاوانەیە كە سەرچاوەكانی وزەی كردووتە ئامانج و زانیان دەڵێن لە هۆكارە سەرەكییەكانی گۆڕانی ئاووهەوایە.
ڕێككەوتنەكە پێشكەوتنێكی بەدەستهێناوە دەربارەی خواستی وڵاتانی هەژار و ئەوانەی لەبەردەم مەترسیدان، بە پارەداركردن لەلایەن وڵاتانی دەوڵەمەند و بەرپرس لە زۆرینەی دەردراوەكان.
ئامانج لەوە تواناداركردنی وڵاتانی هەژار لە ڕووبەڕووبوونەوەی كاریگەرییەكانی گۆڕانی ئاووهەوا و پارێزگاری لە ژینگە و هێنانەدی بەردەوامی و قەرەبووكردنەوەی زەرەر و زیانەكان، بەهۆی گۆڕانی ئاووهەوا.
بەپێی ناوەرۆكی ڕێككەوتنەكە وڵاتانی پێشكەوتوو ڕێككەوتون لەسەر درێژەدان بە وتوێژەكان دەربارەی ئەو پرسە.
ڕێككەوتنی دیكە
بەهەمان شێوە ڕێككەوتنی دیكە هاتووەتە دی، ویلایەتە یەكگرتووەكان و یەكێتی ئەوروپا سەرۆكایەتی دەستپێشخەرییەكی جیهانییان كرد بۆ كەمكردنەوەی گازی میسان و تیایدا نزیكەی 100 وڵات بەڵێنیاندا بە كەمكردنەوەی دەردراوەكانی میسان بەڕێژەی 30% لە ئاستی 2020 تا ساڵی 2030.
هەروەها هەریەك لە ویلایەتە یەكگرتووەكان و چین لە بەیاننامەیەكی هاوبەشدا هەماهەنگییان ڕاگەیاند لە ڕێوشوێنەكانی چارەسەری گۆڕانی ئاووهەوا و ڕووبەڕووبوونەوەی قەتیسبوونی گەرما.
هەروەها كۆمپانیا و وەبەرهێنەران بەڵێنی خۆبەخشانەیان دا بۆ ڕزگاربوونی پلەبەند لەو ئۆتۆمبێلانەی بە نزین كاردەكەن و، ڕزگاربوون لە كاربۆن لە گەشتی ئاسمانی، پاراستنی دارستانەكان و هێنانەدی بەردەوامی.
كارەساتی ئاووهەوا تائێستا لەئارادایە
لای خۆیەوە ئەنتۆنیۆ گۆتیرێش، ئەمینداری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان هۆشداریدا لەوەی “كارەساتی ئاووهەوا تائێستا لە ئارادایە” سەرەڕای گەیشتنی ڕێككەوتن لە گۆنگەی گلاسكۆ.
گۆتیرێش وتی، كۆنگرەی جیهانیی ئاووهەوا كۆتایی هات بە “چەند هەنگاوێك بەرەو پێشەوە، بەڵام ئەوە بەس نییە”.
دەربارەی ئەو ئامانجانەی “كە نەگەیشتووین پێی لەم كۆنگرەیەدا” گۆتیرێش بەتایبەت ئاماژەی بە “كۆتایی هێنان بە دەستبەرداربوون لە سەرچاوەكانی وزەی بەردین و وازهێنان لە خەڵوز و سەپاندنی باج بەسەر كاربۆن” كرد، سەرەڕای زامنكردنی هاریكاریی دارایی بۆ وڵاتانی زۆر هەژار.
لە ڕاگەیەنراوەكەیدا ئەوەشی وت، “ئەو دەقانەی پەسەندكران یەكلاكەرەوەیە، ڕەنگدانەوەی بەرژەوەندی و دۆخ و ناكۆكی و دۆخی ئیدارەی سیاسیی ئێستایە لە جیهاندا. جێگەی داخە ئیدارەی سیاسیی هاوبەش نەیتوانی ئەو ناكۆكییە قوڵانە تێپەڕێنێت”.
بەپێی ئەمینداری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان “ئێستا كاتی گواستنەوەیە بۆ شێوازی باری لەناكاو” بەهۆی ئەوەی ئەو پابەندییانەی ئێستا بۆ سنووردانان بۆ دەردراوەكان نابێتەهۆی پارێزگاری لەو ئامانجەی ڕێككەوتنی پاریس دیاریكردووە بۆ گەمارۆدانی قەتیسبوونی گەرما “بۆ ژێر” دوو پلەی سەدی بەراورد بە سەردەمی بەر لە پیشەسازی.
ئێوارەی 1ی ئەم مانگە كارەكانی لوتكەی جیهانیی تایبەت بە ئاووهەوا (كۆپ 26) لە گلاسكۆ بە سەرپەرشتیی ڕێكخراوی گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان دەستپێكرد و ئێوارەی دوێنێ پاش ڕۆژێك درێژكردنەوەی كارەكانی بە گەیشتنە ڕەشنوسی كۆتایی ڕاگەیەنراوەكەی كۆتایی هات.قە
