هەسارەكەمان ڕوبەڕووی “ئایندەیەكی دژواری لەناوچوونی بەكۆمەڵ و تێكچوونی تەندروستی و ناڕێكییەكانی ئاووهەوا” دەبێتەوە كە هەڕەشەن لەسەر مانەوەی مرۆڤ بەهۆی دواكەوتوویی و پاشەكشەكردن لە كار، وەك ئەوەی كۆمەڵێك لە زانایان ئاماژەی پێدەدەن، هۆشداری ئەوەشدەدەن مرۆڤایەتی هەست بە قوڵی گرفتی ئاووهەوا و جۆراوجۆریی بایۆلۆجی ناكەن.
17 زاناكە، كە لەنێوانیاندا پڕۆفیسۆر پول ئیرلیش لە زانكۆی ستاتفۆرد و نوسەری كتێبی (بۆمبی دانیشتووان) هەیە دەڵێن، هەسارەی زەوی لە دۆخێكی خراپتردایە لەوەی زۆرینەی خەڵك – و تەنانەت زانایانیش- لێی تێدەگەن.
كۆمەڵەكە، كە زانایانی مەكسیك و ئوسترالیا و ویلایەتە یەكگرتووەكان لەخۆدەگرێت، دەشڵێت، “قەبارەی هەڕەشەكان كە ناوەندی ژیان و سەرجەم جۆرەكانی ژیان تیایدا، لەنێویشیاندا مرۆڤ، ڕوبەڕووی دەبێتەوە، گەورەیە بەجۆرێك لێتێگەیشتنی دژوارە تەنانەت لەلایەن ئەو زانایانەش كە شارەزایین و بەدواداچوون دەكەن”.
كۆمەڵەكە ڕاپۆرتێكی لە گۆڤاری Frontiers in Conservation Science بڵاوكردوەتەوە و ئاماژە بۆ ئەوەشدەكات كە زیاتر لە 150 توێژینەوە بە درێژیی ئالنگارییە سەرەكییەكانی ژینگە لە جیهاندا ڕوندەكەنەوە.
ڕاپۆرتەكە هۆشداری ئەوەشدەدات، كۆچی بەكۆمەڵ كە ئاووهەوا دروستیدەكات و ژمارەیەكی زۆری پەتا و ململانێ لەسەر سەرچاوەكان ڕودانیان حەتمییە، ئەگەر ڕێوشوێنی بەپەلە نەگیرێتەبەر.
ئەوەش ڕوندەكاتەوە، ئامانج لە باسكردنی ئەم ڕاستییانە داواكردنی خۆبەدەستەوەدان نییە، بەڵكو دانانی سەرانی جیهانە لەژێر “دووشێكی سارد”ی لۆژیكیدا دەربارەی دۆخی هەسارەكە، بۆ خۆدەربازكردن لە ئایندەیەكی مەترسیدار.
بەپێی ڕاپۆرتەكە مامەڵەكردن لەگەڵ گەورەیی كێشەكە گۆڕانكاریی دوورمەودا لە سەرمایەداریی جیهانی و فێركردن و یەكسانیدا دەخوازێت. توێژەران دەڵێن ئەم گۆڕانكارییانە (ڕەتكردنەوەی بیرۆكەی گەشەی ئابوریی بەردەوام و، دیاریكردنی گونجاوی هۆكارە دەرەكییە ژینگەییەكان و، وەستاندنی بەكارهێنانی سوتەمەنی بەردین (نەوتی خاو، خەڵوز، گازی سروشتی) و، زیادكردنی فشار لەسەر كۆمپانیاكان و، تواناداركردنی ژنان) لەخۆدەگرێت.
ڕاپۆرتەكە پاش چەند مانگێك دێت بەسەر شكستی جیهان لە جێبەجێكردنی تەنها ئامانجێك لە “ئامانجەكانی ئیشێ بۆ جۆراوجۆریی بایۆلۆجیی نەتەوەیەكگرتووەكان”، ئەمەش دووەم جارە لەسەر یەك كە تیایدا حكومەتەكان لە جێبەجێكردنی ئامانجەكانی جۆراوجۆریی بایۆلۆجی بۆ ماوەی 10 ساڵ شكست دەهێنن.
