یه‌كێتى سووره لەسەر ئەوەی بۆ جارێكى دیكه پۆستى سه‌رۆك كۆمارى عێراق وه‌ربگرێته‌وه، پۆستەكە بە مافی كورد و لە نێوان لایەنە كوردستانییەكانیشدا بە مافی یەكێتی دەزانێت، بە ڕوونیش لەگەڵ ئەوەیە كە پارتی دیموكراتی كوردستان لەبارەی پۆستەكەوە لێدوانی دوور لە واقیع و بیانوو ده‌زانێت و ئاراستە دەگرێت بەرەو ئەگەری پەرتەوازەیی كورد لە بەغداد.
لەگەڵ ئەوەی سەرۆك كۆمار ده‌سه‌ڵاته‌كانى دیاریكراوه و به‌پێی ده‌ستوور پۆستێكه ده‌سه‌ڵاتى جێبەجێكردنی دیار و كاریگەری پێنه‌دراوه، به‌ڵام ساڵانێك سه‌رۆكه‌كه‌ى به ”صمام امان”ى عێراق ناوده‌برا و چه‌تری كۆكه‌ره‌وى هه‌موو پێكهاته‌كان بوو، ساڵانێكی زۆریشه نوێنەرەكانی كورد و یەكێتی لە پۆستەكەدا بوونەتە پارێزه‌رى مافه ده‌ستوورییه‌كانی كوردستان، جگە لە بەجێگەیاندنی ئەو ئەركانەی وەكو پۆستێكی سیاسیی عێراقی، لەسەرشانیان بووە.
پۆستى سه‌رۆك كۆمارى عێراق، كه له‌دواى ڕووخانى ڕژێمى به‌عسه‌وه لاى كوردبووه و بووه‌ته یەكێك لە سیمبولەكانی به‌شداریی كورد له پرۆسەی سیاسیی عێراق لە دوای 2003، له‌و ماوه‌یه‌دا ئه‌م پۆسته، كە لای یەكێتی بووە، سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ى پێگه‌ى سیاسیی كوردی بە بەهێزی و قبوڵكراو هێشتووەتەوە، بەشداریش بووە لە ڕەنگڕێژكردنی بەشێكی زۆر لە هاوكێشە سیاسییەكانی عێراقی فیدراڵ و پەیوەندیی نێوان پێكهاتە و لایەنە جیاوازەكان.
له‌ماوه‌ى نزیكەی 16 ساڵى ڕابردوو، كه پۆستى سه‌رۆك كۆماریی عێراق له ده‌ستى كورددا بووه و به‌پێی ڕێككه‌وتنى نێوان یه‌كێتى و پارتیش پۆستەكە لاى یه‌كێتى بووه، ئەدای نوێنەرەكانی یەكێتی و كورد لە پۆستەكەدا ئەدایەكی واقعی بووە بەراورد بە دەسەڵاتەكانی پۆستەكە، شێوازی بەڕێوەبردنی پۆستەكەش سەر بەو ڕێبازەی كوردایەتی بووە، كە ڕێبازێكی واقعییە و مامەڵە لەگەڵ واقیعی كورد و كوردایەتیی باشووری كوردستان، هەروەها دۆخ و پێدراو (معگیات)ــەكانی عێراق و ناوچەكە و نێودەوڵەتی دەكات.
ئارێز عه‌بدوڵڵا، ئه‌ندامى سه‌ركردایه‌تىی یه‌كێتى و ئه‌ندامى پێشووترى په‌رله‌مانى عێراق ده‌ڵێت، “ئێمه سوورین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى پۆستى سه‌رۆك كۆمار بۆ كورد بێت، له‌نێو كوردیش بۆ یه‌كێتى بێت، حكومه‌تى هه‌رێمیش لاى پارتى بێت، به‌ڵام پێمان خۆشه به یه‌كده‌نگى و یه‌كهه‌ڵوێستى بچینه به‌غداد، له‌سه‌ر پۆسته‌كانیش ڕێكبكه‌وین”.
سەركردایەتییەكەی یەكێتی پێشی وایە، “ئه‌و پۆسته گرنگه بۆ كورد، له‌سه‌ر ئاستى نێوده‌وڵه‌تى تیڕوانینی وڵاتان به‌رامبه‌ر كورد ده‌گۆڕێت، چونكه هه‌موومان سه‌رده‌مى سه‌رۆك مام جه‌لالمان بیره، چ جۆره كاریگه‌ری و كارێزمایه‌كى گه‌وره‌ى نه‌ك بۆ هه‌رێمى كوردستان، بۆ عێراقیش هه‌بوو”.
ئارێز عه‌بدوڵڵا ده‌شڵێت، “ئه‌وكات هه‌رێمى كوردستان گه‌شه‌ى گه‌وره‌ى كرد له ڕووی ئابوری و پێگه‌ی سیاسیی هه‌رێمیش به‌هێزتربوو”، نەشیشاردەوە، “سه‌رۆكه‌كانى دیكه‌ش كه له دواى مام جه‌لاله‌وه ئه‌و پۆسته‌یان وه‌رگرتووه، ڕۆڵی گه‌وره‌یان گێڕاوه، لانیكه‌م ئاگاداربوون له‌وه‌ى پیلان له كورد نه‌گێڕدرێت، ڕۆڵیشیان هه‌بووه له پێكه‌وەژیان و هاندانى لایه‌نه ناكۆكه‌كانى عێراق بۆ ئاشتى و چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كان به‌شێوه‌ى دیالۆگ و تەنانەت چاره‌سه‌رى كێشه‌كانى نێوان هه‌رێم و بەغداد”.
”پارتى لە 2018وه به‌دواى تۆڵه‌ى دۆڕاندنەكەیەتی”
دواى ئه‌وه‌ى ساڵى 2018 یه‌كێتى و پارتى به دووكاندیدى جیاوازه چوونه هه‌ڵبژاردنى سه‌رۆك كۆماره‌وه له‌به‌غداد و كاندیده‌كه‌ى یه‌كێتى براوه‌بوو، به‌وته‌ى ئارێزعه‌بدوڵڵا ”له‌وكاته‌وه ئه‌و ناكۆكییه له‌سه‌ر ئه‌و پۆسته هه‌یه “، بەڵام دووپاتیدەكاتەوە، “وه‌كو یه‌كێتى پێمان باشه له‌سه‌ر پۆسته‌كانى به‌غداد ڕێكبكه‌وین، بۆ ئه‌وه‌ى به یه‌ك تیم گفتوگۆ بكه‌ین له به‌غداد بۆ پاراستنى پێگه‌ى هه‌رێم، تا پێگه‌ى وه‌فدى دانوستانكارى كوردیش به‌هێزبێت له به‌غداد”.
سه‌ركرده‌كه‌ى یه‌كێتى نەیشاردەوە كە پێداگریی پارتی لەسەر وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆمار بەكارێكی باش نازانن، “ئه‌وان لێره پۆستى سه‌رۆكى هه‌رێم، سه‌رۆكى حكومه‌ت، ئه‌نجومه‌نى ئاسایشیان هه‌بێت و بشیانه‌وێت پۆستى سه‌رۆك كۆمار وه‌ربگرن”.
ئەندامەكەی سەركردایەتیی یەكێتی بەگۆمانەوە لە لێدوانەكانی پارتى لەبارەی پۆسته‌كه دەڕوانێت و دەڵێت، “بۆ دۆزینه‌وه‌ى بیانووه بۆ ئه‌وه‌ى پێكه‌وه كارنه‌كه‌ین و یه‌كهه‌ڵوێستى و یه‌كده‌نگی دروستنه‌بێت”.
نەشیشاردەوە، ئەگەر یەكێتی و پارتی لەبارەی پۆستەكەوە ڕێكنەكەون، “وه‌كو ساڵى 2018 ڕێگه‌ى هه‌ڵبژاردنمان له‌پێشه، با ئه‌وان كاندیدى خۆیان دیاریبكه‌ن و ئێمه‌ش كاندیدى خۆمان”.
ماوەی سەرۆكایەتیی مام جەلال بۆ كوردستانییان و عێراقییەكان جێگەی مشتومڕ نییە، كە چەند سەردەمێكی زێڕینی بەرێوەبردنی پۆستەكە بووە، سەردەمەكانی دیكەی دواتریش بۆ نوێنەرانی یەكێتی و كورد لە پۆستەكەدا دەستكەوتنی گەورەی بۆ كوردستانییان و عێراقییەكان هەبووە.
بەردەوام سەرۆك كۆمارەكانی كورد – یەكێتی لە كێشەكانی نێوان هەرێم و ناوەند، ڕۆڵی گەیشتن بە چارەسەریان بینیوە و بوونەتە پارێزەری مافە دەستورییەكانی هەرێمی كوردستان، ویستوویانە پەیوەندییەكانی نێوان هەردوولا ئاسایی و یاسایی و دەستووری ڕێبكات.
ئەمە جگە لەوەی لەسەر ئاستی عێراقیش وەكو دەوڵەت، هەوڵیانداوە پێگەی عێراق لە ناوچەكە بەهێزتر بكەن، كە ئەم ڕۆڵە بۆ عێراقییەكان چاوی زۆری لەسەرە و ویستیانە ”سەرۆك كۆمارە كوردەكە” پێگەكەی بۆ بەهێزكردنی شوێنی عێراق بەكاربهێنێت.
لەو نێوەندەدا لەماوەی سەرۆكایەتیی بەرهەم ساڵح، سەرۆك كۆماری عێراقدا، زیاد لە دەستكەوتێكی سیاسی و دیپلۆماسی بۆ عێراق هاتووەتە دی، چاوی زیاتر لەسەر پێگەی عێراقە و ویستیش هەیە بۆ ئەوەی وڵاتەكە سەرپێبكەوێتەوە.
لەو نێوەندەدا، لەماوەی ڕابردوودا بە هەوڵی بەرهەم ساڵح، لوتكەی وڵاتانی دراوسێی عێراق لە بەغداد بەڕێوەچوو و وڵاتانی هەرێمی و نێودەوڵەتیی بەشدارییان تێدا كرد.
ئەمە جگە لەوەی هەریەك لە بەرهەم ساڵح و مستەفا كازمی هەوڵی زۆریان داوە بۆ هاتنەئارای گفتوگۆ لەنێوان ئێران و سعودیە، لەو نێوەندەدا زیاتر لە جارێك گفتوگۆی تاران – ڕیاز لە بەغداد بەڕێوەچوون و ئەگەری نزیكبوونەوەی زیاتری هەردوو وڵاتەكە هەیە.
بۆیە نوێنەرانی یەكێتی – كورد لە پۆستی سەرۆكایەتیی كۆماردا، بەراورد بە دەسەڵاتە دیاریكراوەكانی، ڕۆڵی سیاسی و دیپلۆماسیی گەورەیان بینیوە، هەم لە پەیوەندیی نێوان هەرێم و بەغداد و هێشتنەوەی لە ئاستێكی ئارام و بێكێشمەكێشمدا، هەم ڕۆڵگێڕانێكی عێراقییانە بۆ بەهێزتركردنی پێگەی عێراق لە ناوچەكە، ئەمە جگە لە ڕۆڵی ئاشتەوایی نێوان پێكهاتە جیاوازەكان، سەرەڕای هەموو ئەو ئاڵنگارییانەی لە هەر یەكێك لە لایەنەكاندا هاتووەتە بەردەم سەرۆك كۆمارەكان.
