عەلی خامنەیی بڕیاری ڕابەری پێشووی وڵاتەكەی بە نۆشتنی “جامێك ژەهر” وەك ئاماژەیەك بۆ بڕیاری ڕاوەستاندنی جەنگی ئێران-عێراق بەرزهەڵسەنگاند لەوتەیەكدا بەبۆنەی یادی شەڕی هەردوو وڵات، لەكاتێكدا ڕۆژنامەیەكی ئەمریكی دەڵێت وتەكەی خامنەیی ئامادەیی تارانە بۆ خۆڕادەستكردن لە بەرامبەر سزاكانی ئەمریكا.
شەڕی ئێران-عێراق لەلایەن دەسەڵاتدارێتی تارانەوە بە “بەرگری پیرۆز” ناودەبرا، ئایەتوڵا خومەینی، یەكەم ڕابەری ئێران هەمیشە جەختی لەسەر دروشمی “جەنگ، جەنگ، هەتا سەركەوتن” دەكردەوە، بەڵام هەر خۆی بە ئاماژەی خواردنەوەی “جامێك ژەهر” كۆتایی پێهێنا كە داننان بوو بە شەڕێكی بێ ئەنجامی وڵاتەكە پاش مردنی سەدان هەزار كەس، لە شەڕێكدا نە سەركەوتووی دیاربوو نە دۆڕاو.
لێدوانەكانی ئەمدواییەی خامنەیی-یش ڕەنگە ئاماژەبێت بۆ ئامادەیی جارێكی تر خواردنەوەی جامێك لە ژەهر لەپێناو ڕزگاركردنی ڕژێم لە هەرەسهێنان لەگەڵ نزیكبوونەوەی ئابورییەكەی لە داڕمان، وەك ئەوەی ڕۆژنامەی (واشنتن ئیگزامینەر) ئاماژەی پێداوە.
بەڵام ئەمجارە ژەهرەكە هەڵوەشاندنەوەی بەرنامەی ئەتۆمی وڵات و سازشی ترە لەپێناو دانانی سنوورێك بۆ سزاكان.
فشارە بەردەوامەكانی ئیدارەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمریكا زیانی گەورەی بە ئابوریی ئێران و داهاتی ئەو وڵاتە گەیاندووە، جگە لەوەی كاریگەرییەكانی بڵاوبوونەوەی پەتای كۆرۆنا وڵاتەكەی لە زۆر ڕووەوە شەكەت كردووە.
ئەمساڵ بۆ سێیەم ساڵی لەسەر یەكە ئابوری ئەو وڵاتە ڕوو لە داڕمانە، لەگەڵ داكشانەوە بەڕێژەی 3.3% لە چارەیەكی یەكەمدا، ڕێژەی هەڵاوسانی ساڵانەش گەیشتووەتە 34.4%.
پاشەكشەی بەهای دراو
لەو نێوەندەدا بەهای ڕیاڵی ئێرانی لە داكشانی بەردەوامدایە و ئەمڕۆ گەیشتە نزمترین ئاستی كاتێك بەهای 100 دۆلاری ئەمریكی گەیشتە سێ ملیۆن ڕیاڵ بەپێی سایتی دراوی بیانی (Bonbast.com) كە چاودێریی بازاڕە ناڕەسمییەكان دەكات.
بەپێی میدیاكان دراوە ئێرانییەكە زیاتر لە 70%ی بەهاكەی لەدەستداوە لە پاش كشانەوەی ویلایەتە یەكگرتووەكان لە ڕێككەوتنی ئەتۆمیی ئێران لە ئایاری 2018دا.
بە تەنها لەمساڵیشدا دراوەكە نزیكەی نیوەی بەهاكەی لەدەستداوە، لەگەڵ ئەوەشدا دەسەڵاتی ئێران خاوەن یەدەگی دراوی قورسە كە دەتوانێت بۆ پێداویستییەكانی بەكاریبهێنێت.
لەكاتێكیشدا پێشتر دەسەڵاتدارێتیی تاران پشتی بە داهاتی نەوت دەبەست كە دەگەیشتە دەیان ملیار دۆلاری داهاتی ساڵانە، بەڵام سزاكان ئەوەشیان بۆ كەمترین بڕ دابەزاندووە.
بەجۆرێك بەپێی ڕاپۆرتەكان لە چارەكی یەكەمی ئەمساڵی ئێراندا، تەنها 6%ی داهاتی چاوەڕوانكراوی نەوت بەدەستهاتوون.
لەهەمان كاتدا داهاتە نانەوتییەكان بەشێوەیەكی بەرچاو دابەزیوون، كە هۆكارە بۆ پچڕانی سەرچاوەیەكی سەرەكی دراوی قورس.
زیادبوونی نیگەرانییە جەماوەرییەكان
لەماوەی سێ ساڵی ڕابردوودا ڕابەری باڵا لە دوو شەپۆلی بەهێزی خۆپیشاندانەكان دەربازی بوو، ئەویش لەڕێی بەكارهێنانی هێز و كوشتنی ژمارەیەكی بەرچاوی خۆپیشاندەران لەلایەن هێزە ئەمنییەكانەوە، وەك ئەوەی ڕۆژنامەكە ئاماژەی پێداوە.
دەشڵێت، گەلی ئێران بێزاربووە لە پێشێلكارییە بەردەوامەكان و گەندەڵی و سروتە ئاینییە ناچارانەكان، حكومەتێكی زیاتر دیموكراسی و لێبوردە و دۆستی ویلایەتە یەكگرتووەكانیان دەوێت.
ئەمەش لەكاتێكدایە هاوپەیمانەكانی ئێران لە لوبنان و عێراق لە دۆخی بەرگریدا ماونەتەوە بەهۆی دۆستایەتی و ڕاگەیاندنی ئاشتیی ئیسرائیل و وڵاتانی عەرەبی سونی لە كەنداوی عەرەب و دژایەتییان بۆ تاران.
ڕاپۆرتی ڕۆژنامەكە ئاماژەدەدات، پاش كەمتر لە دوو ساڵ بەسەر گەڕاندنەوەی سزاكانی ئەمریكا، ڕژێمی ئێران لەبەردەم ڕێگایەكی داخراودایە و دەشڵێت، “چوار ساڵی تر لە فشاری قورس ڕەنگە ببێتە هۆی كۆتاییهێنان بە ڕژێمی ئێران”.
